เรือนไทย

สอบถามท่านผู้รู้ทุกท่านครับ
เกี่ยวกับการนั่งกระหย่ง(กระโหย่ง)เท้าที่เดิมเป็นท่านั่งแสดงความเคารพของพระภิกษุ ที่พม่า ลังกา ก็ยังนั่งและกราบด้วยวิธีนี้ ทราบว่าเป็นการนั่งไหว้ของไทยแต่โบราณ แต่ปัจจุบันไม่นิยมหรือเลิกไปแล้ว อยากเรียนถามท่านผู้รู้ว่าพอจะทราบสาเหตุไหมครับ เนื่องจาก เคยมีผู้บอกว่ารัชกาลที่4ทรงสั่งให้ยกเลิก เปลี่ยนมานั่งแบบคุกเข่าแทน อ้างว่ามีในพระราชหัตถเลขารัชกาลที่5อ้างถึง ผมลองค้นคร่าวๆไม่พบพระราชหัตถเลขาเรื่องดั่งกล่าว ไม่ทราบจริงเท็จอย่างไร จึงขอเรียนถามท่านผู้รู้ในเรือนไทยครับ
ขอบคุณครับ

ไม่เคยเห็นใครใช้ศัพท์นี้มานานมากแล้วค่ะ

ท่านรอยอินราชบัณฑิตยสถานอธิบายว่า

กระโหย่ง ๑[-โหฺย่ง] ก. ทําให้สูงขึ้น เช่น กระโหย่งตัว ทำสิ่งที่รวมตัวกันให้โปร่งหรือขยายตัวให้หลวมขึ้น เช่น กระโหย่งฟาง กระหย่ง หย่ง หรือ โหย่ง ก็ว่า.[-โหฺย่ง] ว. อาการที่เดินหรือวิ่งไม่เต็มเท้า คือ จดแต่ปลายเท้า เพื่อทําให้ตนสูงขึ้น หรือเพื่อไม่ให้เกิดเสียงดัง เช่น เดินกระโหย่ง วิ่งกระโหย่ง เรียกรอยเท้าที่ไม่เต็ม เห็นแต่ปลายเท้าและส้นเท้าว่า รอยเท้ากระโหย่ง อาการที่นั่งเอาปลายเท้าตั้งลงที่พื้น ส้นเท้าทั้ง ๒ รับก้น เรียกว่า นั่งกระโหย่ง กระหย่ง หย่ง หย่ง ๆ โหย่ง หรือ โหย่ง ๆ ก็ว่า.

ใครพอจะตอบได้บ้างคะ

https://www.facebook.com/190364831088988/posts/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%82%E0%B8%AB%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%86%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%86-%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B9%89-%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%A7-%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%99-%E0%B8%81/522419744550160/

คำที่น่าจะสื่อความให้เข้าใจโดยทั่วกันเห็นจะเป็น "นั่งยอง ๆ"   ;D

วินิจฉัยเรื่องการนั่งกระโหย่ง (หรือกระหย่ง)

ในการทำสังฆกรรมและแสดงอาบัติเป็นต้นของภิกษุ พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติให้ภิกษุผู้สวดต้องนั่งกระโหย่ง โดยคำนี้แปลจากคำบาฬีว่า อุกฺกุฏิกํ

แต่การนั่งกระโหย่งนี้ พระไทยกับพระพม่านั่งต่างกัน โดยพระไทยส่วนมากจะนั่งคุกเข่า ส่วนพระพม่านั่งยอง ๆ

แล้วตกลง การนั่งกระโหย่งในวินัยคือการนั่งอย่างไรกันแน่ ?

จริง ๆ คำว่า นั่งกระโหย่ง ในสำนวนแปลก็มีความหมายชัดอยู่แล้วว่าเป็นการนั่งยอง ๆ แต่มีบางท่านเข้าใจว่า การนั่งยอง ๆ ไม่ควร เพราะฉบับแปลบางฉบับแปลคำว่า อุกฺกุฏิกํ ในอุกกุฏิกสิกขาบท (ว่าด้วยการเดินเขย่งเท้าเข้าหมู่บ้าน ต้องอาบัติทุกกฏ) ในเสขิยวัตรว่า เดินกระโหย่ง เลยพลอยไปเหมาเอาว่านั่งกระโหย่งไม่ควรไปด้วย ซึ่งถึงจะแปลแบบนั้น กระโหย่งเท้าในเสขิยวัตรก็หมายถึงเขย่งเท้าโดยเอาปลายเท้าลงหรือส้นเท้าลงอยู่ดี หาเหมือนกับการนั่งกระโหย่งไม่ จริง ๆ หากแปลว่า "เดินเขย่งเท้า" น่าจะเข้าใจได้ง่ายกว่า (ดูหลักฐานในอุกกุฏิกสิกขาบทอรรถกถา) (การเดินเขย่งเท้านี้เป็นกิริยาที่ไม่ควรทำหากเข้าไปในละแวกบ้าน ถ้าเดินเขย่งเท้าในวัดก็ไม่มีอาบัติ)

ส่วนเรื่อง "นั่งกระโหย่ง" ในการทำสังฆกรรมหรือแสดงอาบัติเป็นต้น หมายถึง นั่งยอง ๆ เห็นได้จากในอรรถกถาปฐมปวารณาสิกขาบท (เรื่องห้ามภัตแล้วเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถแล้วจะฉันไม่ได้อีก มิฉะนั้นจะต้องอาบัติปาจิตตีย์) มีกล่าวถึงภิกษุนั่งกระโหย่งฉันอยู่ แล้วมีคนเอาตั่งมาสอดไว้ข้างใต้ ท่านก็สามารถนั่งบนตั่งนั้นแล้วฉันต่อได้ (ดู วิ.อฏฺ.๒/๓๖๖) ก็ทำให้คิดได้ว่า ถ้านั่งกระโหย่งหมายถึงนั่งคุกเข่า แล้วตอนเขาเอาตั่งสอดเข้ามานี่จะทำได้อย่างไร

การนั่งยอง ๆ ขณะทำสังฆกรรมนี้ มิใช่เป็นประเพณีของพระพม่าแต่อย่างใด แต่เป็นวิธีการที่เป็นพุทธบัญญัติ จึงเป็นสิ่งพุทธบริษัทควรให้ความเคารพ ส่วนที่พระไทยจำนวนหนึ่งเปลี่ยนมานั่งแบบคุกเข่าแทน ไม่ทราบว่ามีขึ้นสมัยใด แต่คาดว่าน่าจะเป็นเพราะเห็นว่าการนั่งยองๆ ดูไม่ค่อยเรียบร้อยก็เป็นได้

**วินิจฉัยนี้เพียงแค่ชี้แจงตอบข้อสงสัยที่มีผู้ทักมาในเรื่องการนั่งกระโหย่งเพื่อให้ทราบถึงหลักฐานที่มาตามคัมภีร์เท่านั้น มิได้จะตำหนิการนั่งคุกเข่าของพระไทยส่วนมากแต่อย่างใด เพราะการนั่งแบบนั้นก็ดูเรียบร้อยดี ถึงจะไม่ใช่การนั่งกระโหย่งแบบในคัมภีร์ก็มิได้ทำให้สังฆกรรมเสียแต่อย่างใด เพราะมิได้จัดอยู่ในวิบัติของสังฆกรรมข้อใดข้อหนึ่ง

***การนั่งกระโหย่งนี้ ถึงจะวินิจฉัยว่าหมายถึงการนั่งยอง ๆ แต่ถ้าร่วมสังฆกรรมในบางวัดที่ท่านใช้วิธีนั่งคุกเข่าแทน หากเราไปนั่งยองๆ อยู่รูปเดียวก็จะทำให้ถูกเพ่งเล่งเอาได้ ฉะนั้น ก็ควรดูหมู่กลุ่มที่เราไปอยู่ด้วยว่าในที่นั้นเขามีธรรมเนียมแบบไหน เพราะถึงนั่งคุกเข่าก็มิได้ผิดอะไร

พระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท

จิรํ ติฏฺฐตุ สทฺธมฺโม
ขอพระสัทธรรมจงดำรงมั่นตลอดกาลนาน

จาก https://www.facebook.com/100008488951390/posts/1723620897930859?sfns=mo

นั่งกระโหย่ง

.

คือการนั่งยองๆแบบเขย่งปลายเท้าครับ เข่าจะชี้ไปด้านหน้าเพื่อการทรงตัว ต่างจากที่หลวงพ่อคูณท่านนั่งนิดหน่อยที่เข่าชี้ขึ้นด้านบน

สาวทางซ้ายมือ(คนที่ลูกศรชี้)  นั่งท่ากระโหย่งใช่ไหมคะ?

ท่านั่งยองๆ เป็าท่าที่เคยนั่งตอนเด็กๆ   จำได้ว่าถ้าอยากดูอะไรนานๆ แล้วไม่มีเก้าอี้นั่ง   และไม่อยากลงไปนั่งบนพื้นดิน  ก็ลงนั่งยองๆเพราะเมื่อยที่จะยืน   
แต่นั่งยองๆสักพักก็เมื่อยอีก    เป็นท่าที่ไม่เอื้อต่อการนั่งได้นานเลย
พบว่าคนรุ่นเก่านั่งยองๆได้นานมาก
นั่งยองๆไม่ได้เขย่งเท้า   ฝ่าเท้าวางแบนราบบนพื้น   กระโหย่งเห็นทีจะต่างกันตรงเขย่งปลายเท้าอย่างคุณยูนิคอร์นว่ามั้งคะ
เลยนำไปสู่คำถามกับตัวเองว่า  เขย่งปลายเท้า น้ำหนักทิ้งลงบนส่วนปลายเท้านิดเดียว   ขาก็พับงอ   ไม่เมื่อยแย่เลยหรือ

เท่าที่เคยได้ยินมาก็คล้ายๆท่าโยคะท่า toe balance ครับ

ตามรูปที่อาจารย์ลงมานั่นแหละครับ แต่มันมีวิธีแก้เมื่อย โดยสลับวางเท้าราบลงไป ชันเข่าข้างนึงขึ้นมา สลับกันไปทีละข้างครับ

ขอบพระคุณทุกท่านครับ
ท่านั่งกระหย่งที่หมายถึงคือแบบเดียวกับท่านั่งยองๆนั่นหละครับ ถ้าเปรียบเทียบกันน่าจะนั่งสบายกว่าท่านั่งทับส้นที่เรียกว่าเทพบุตรมากครับ ผู้เคยบวชน่าจะทราบ ท่านั่งกระหย่งนี้ยังเห็นอยู่เวลาพระแสดงอาบัติกัน พระที่อายุพรรษามากๆ ก็จะนั่งกระหย่งหันหน้าเข้าหากันอยู่ แต่กรณีอื่นๆไม่ค่อยเห็นแล้ว น่าจะเพราะว่าอาจดูไม่เรียบร้อย

ท่านั่งทับส้น  ท่านี้ใช่ไหมคะ

หรือท่านั่งทับส้น คือท่านี้(ท่าเทพบุตร)

หมายถึงท่าเทพบุตรที่ตามภาพล่างครับ ปัจจุบันพระสงฆ์ทำสังฆกรรมใดๆก็มักจะนั่งเป็นหลัก ยิ่งคนอ้วนน่าทรมานมากทีเดียา ท่าตามรูปบนที่เรียกกันว่าเทพธิดา แบบนั่งราบ ลางคนก็เรียกนั่งทับขา นั่งทับน่อง หรือนั่งแบบญี่ปุ่น ซึ่งสบายกว่ากัน เคยได้ยินว่าระยะยาวไม่ดีต่อขา ไม่ทราบจริงเท็จอย่างไรครับ

สงสัยอีกคำครับ เด็กๆเคยโดนดุว่า นั่งยงโย่ยงหยก เพราะ นังไม่เรียบร้อย แต่ปรกติ ถ้านั่งยองๆ ที่บ้านก็เรียกนั่งยองๆอยู่แล้ว แต่อาการยงโย่ยงหยกนี่แบบไหนกันแน่ครับ เพราะเคยทั้งนั่งยองบนปลายเท้า หรือนังขัดสมาธิแต่ชันเข่าก็โดนดุแบบเดียวกัน

สันนิษฐาน(เดา) เข้าใจว่าที่เรียกว่านั่งหย่งอาจจะเพราะเมื่อกราบต้องมีการยกส้นเท้ายอบตัวไปข้างหน้า ว่ากริยา “หย่ง” คืออาการครึ่งนั่งครึ่งยืน ผู้ใหญ่ถึงดุกระมังครับ ด้วยครึ่งๆกลางๆจะนั่งก็ไม่นั่งจะยืนก็ไม่ยืน ดูไม่เหมาะ

ในเรือนไทยมีคุณหมอหลายท่านเป็นสมาชิกประจำค่ะ    คงจะเข้ามาอธิบายได้ว่าไม่ดีต่อขาอย่างไร
ส่วนตัวดิฉันถูกญาติผู้ใหญ่ห้ามนั่งบนพื้นห้อง  บอกว่าการนั่งพับขาไม่ว่าท่าไหนจะทำให้ไม่ดีต่อสุขภาพเมื่ออายุมาก
ก็เลยนั่งพับขาไม่เก่ง ไม่ว่านั่งพับเพียบ  นั่งยองๆ  นั่งท่าเทพบุตรเทพธิดา  นั่งได้ไม่นานทั้งนั้น

พจนานุกรมให้คำอธิบายว่า
ยงโย่ยงหยก   ก. กิริยาที่จะยืนก็ไม่ใช่จะนั่งก็ไม่เชิง.

นั่งคุกเข่าในท่ากระโหย่ง ปลายเท้าตั้งลงที่พื้น ส้นเท้าทั้ง ๒ รับก้น จะเห็นตามภาพนี้ครับ

มีอีกศัพท์หนึ่งเรียกท่าคุกเข่านี้ว่า ท่าเทพบุตร หรือท่าเทวดา

และท่าเทพธิดาของสตรี

การนั่งกับพื้นเป็นวิถีไทยมาแต่ครั้งโบราณกาล ถ้าทำอยู่เป็นอาจิณก็ไม่มีปัญหาอะไรเพราะเส้นสายมันยืดหดเข้าที่แล้ว พระภิกษุชราที่บวชมาตั้งแต่อายุยังน้อยท่านก็ยังนั่งกับพื้นนานๆได้สบายมาก
ส่วนฆราวาสที่ชีวิตประจำวันนั่งแต่บนเก้าอี้ หากไปฝึกนั่งกับพื้นใหม่จะมีปัญหากับอาการปวดเข่ามาก  จึงไม่ควรฝืน

พระท่านก็ทราบปัญหานี้ดี จึงได้จัดที่นั่งสำหรับผู้สูงอายุไว้บ้างแล้วในโบสถ์หรือในวิหาร  หากจะนั่งฝึกสมาธิ ท่านก็แนะนำให้นั่งเก้าอี้ตามสบาย ซึ่งก็ได้ผลไม่ต่างกับคนสมัยโบราณที่ยังไม่มีเก้าอี้ใช้เหมือนกัน

ส่วนท่านี้เรียกว่าท่านั่งยองๆครับ เมื่อก่อนพระไทยก็ใช้อยู่ แต่พอเป็นธรรมยุติท่านว่าดูเป็นกิริยาไม่งาม ให้เลิกเสีย

นั่งกระหย่ง หรือนั่งกระโหย่ง คือคำเดียวกันครับ

ฝ่ายในกรุงกัมพูชาโกนผม นั่งกระโหย่ง

ภาษาเขมรจะเรียกท่านั่งนี้ว่ากระโหย่งหรือเปล่าผมไม่ทราบ แต่ภาษาไทยเรียกท่านั่งยองๆแน่นอน

คำนี้เห็นจะพูดกันได้อีกยาว
เพิ่งรู้จักคำว่า  squat  ไปเปิดกูเกิ้ลดูพบว่า มันน่าจะเรียกว่ายงโย่ยงหยกมากกว่านั่งยองๆ  นะคะ
ฝรั่งคงไม่สามารถจะลดตัวต่ำลงไปจนก้นเกือบถึงพื้น    ไม่สามารถชันเข่าขึ้นมา   ทำได้เพียงเหมือนกับนั่งเก้าอี้ บนความว่างเปล่า

ส้วมแบบที่เห็นในภาพ คงไม่ต้องบอกนะครับเวลาใช้จะต้องนั่งท่าไหน

นี่คือโถส้วมแบบที่ฝรั่งเรียก squat toilet

squat toilet ไม่ใช่อารยธรรมของฝรั่ง มาเจอส้วมแบบนี้ในเอเซียคงจะใช้ท่ายงโย่ยงหยกขจัดความทุกข์ออกไปให้พ้นตัวโดยเร็วที่สุดก็ได้ ไม่แปลก ผมเองก็เคยใช้บ่อยๆเวลาเจอส้วมสาธารณะบางแห่งที่อุบาทว์เกินบรรยาย อย่างไรก็ดี เขาก็มีข้อแนะนำกันเองว่าควรจะใช้ส้วมนั่งยองนี้อย่างไร

ผมก็ยังสงสัยอยู่ดีแหละว่าเวลาฝรั่งไปเที่ยวป่า เกิดสถานการณ์คับขันขึ้นมาแล้วจะทำยังไงอีท่าไหน
ตามไปถามคุณกู๋ๆก็ให้ภาพมา ทั้งท่า squat ท่าโหน และท่านั่งบนไม้ บนหิน เป็นอันว่าฝรั่งไม่รู้จักท่านั่งยองๆจริงๆ

ถ้าจะให้ตรงจริง ๆ เห็นจะต้องขยายความว่าเป็นท่า squat ของคนเอเซีย

นั่งยอง ๆ = Asian squat

https://youtu.be/NpkDqkwjvUg

คลิปนี้ทำได้น่ารักน่าเอ็นดูมาก    ;D ;D
นั่งยองๆแบบไทยน่าจะช่วยการทรงตัวได้ดีกว่า เพราะวางเท้าเต็มฝ่าเท้า  ทำให้พื้นที่รองรับน้ำหนักตัวมีมากกว่าท่านั่งเขย่ง ใช้แค่ปลายเท้ารับน้ำหนักทั้งหมด
ส่วนท่าเทพบุตรนั่งสบายกว่า เพราะใช้เข่ารับน้ำหนักส่วนใหญ่

วัฒนธรรมไทยเป็นวัฒนธรรมบนพื้นราบ คือนั่ง นอน  ทำกิจกรรมอะไรต่อมือะไรบนพื้นห้อง   ส่วนวัฒนธรรมฝรั่งอยู่บนที่สูง คือยืน  นั่งเก้าอี้ นอนบนเตียง    ยายแหม่มแอนนาถึงปฏิเสธว่าจะไม่ยอมหมอบคลานเป็นอันขาด   นางถือว่าหมอบคลานคือ crawl  อันเป็นลีลาของสัตว์เลื้อยคลาน
 คนไทยสมัยก่อนเก้าอี้จะเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของบ้าน สามารถนั่งๆนอนๆ เอนๆ รางกายบนพื้นห้องได้ทั้งวัน  แต่จับไปนั่งห้อยขาบนเก้าอี้จะเมื่อยเร็ว     ผู้หญิงเองนั่งเก้าอี้ก็ต้องฝึกหัดท่าทางอิริยาบถเสียใหม่ ให้นั่งตัวตรง  ไม่ใช่นั่งหลังค้อมอย่างเวลานั่งทำงานบนพื้นห้อง
ท่านั่งแบบไทย มีหลายแบบ  นั่งพับเพียบ  นั่งขัดสมาธิ  นั่งยองๆ  นั่งชันเข่า นั่งค้อมหลัง  ผู้ชายมีท่านั่งพับขาข้างหนึ่งชันขาอีกข้างหนึ่ง 
เด็กเจนเนอเรชั่น X Y Z  คงนั่งกับพื้นได้คล่องก็ท่าขัดสมาธิ  หรือนั่งชันเข่า    นั่งยองๆคงนั่งได้เดี๋ยวเดียว

สองท่านี้ที่บ้านนี่ห้ามเหมือนกัน โดนเฉพาะเวลาผู้ใหญ่อยู่ด้วย
นั่งกอดเข่า จะโดนว่า อมทุกข์
นั่งชันเข่า นี่ถือว่าไม่เรียบร้อย โดยเฉพาะผู้หญิง

ท่านั่งกอดเข่า  เป็นท่านั่งอมทุกข์อย่างคุณยูนิคอร์นว่า จนเรียกกันว่า กอดเข่าเจ่าจุก
เป็นที่มาของสำนวนว่า "น้ำตาเช็ดหัวเข่า"   
ถ้านั่งพับเพียบหรือขัดสมาธิ   คงก้มลงเช็ดน้ำตากับหัวเข่าไม่สะดวกนักละค่ะ

ท่านั่งแบบต่างๆของไทย
นั่งยองๆ นั่งพับเพียบ นั่งชันเข่าข้างหนึ่ง
ท่านอนของเด็กในรูป  น่าจะเรียกว่า "นอนเอกเขนก" คือนอนเล่นตามสบาย  ไม่ใช่นอนชนิดตั้งใจจะหลับ

ท่านั่งกระหย่ง (กระโหย่ง)  หรือท่านั่งเทพบุตร

ที่นั่งท่านี้เพราะไม่สามารถทิ้งน้ำหนักตัวลงนั่งบนซ่นเท้าได้ มันเจ็บ เพราะไม่เคยหัดนั่งตั้งแต่เล็ก

คนแก่ หรือคนต่างชาติที่มาบวช เจอท่าบังคับให้นั่งกระโหย่งตอนสวดบางบท มักจะนั่งท่ายกก้นขึ้น ซึ่งพระอุปัชฌาย์ท่านก็เมตตาอนุโลมเป็นรายๆไปครับ

ภาพเมื่อ พ.ศ. 2493 นั่งกระหย่งไหว้พระแก้วมรกต โดย LIFE

นี่ก็นั่งยองครับ แบบเดียวกับนั่งส้วมนะคุณหนุ่ม

สังเกตว่าในรูป #36  นั่งยองกันทั้งหญิงชายนะคะ   
สมัยนั้นผู้หญิงนุ่งผ้าถุง   นั่งยองก็สะดวกและมิดชิดดี   ถ้านุ่งสั้นอย่างสมัยนี้คงนั่งไม่ได้  แม้แต่ไม่สั้นแต่เป็นกระโปรงแคบก็นั่งยองไม่ไหวเหมือนกัน

นั่งยองน่าจะเหมาะสมกับการนั่งในบริเวณที่ไม่มีเก้าอี้     ถ้าหากว่าพื้นไม่สะอาดนัก  เกรงว่ากางเกงหรือผ้านุ่งจะเปื้อนคราบฝุ่นหรือดิน ถ้าลงนั่งสัมผัสพื้น      นั่งยองก็ปลอดภัยจากปัญหานี้

ด้วยเหตุผลที่ว่า เดี๋ยวนี้คนบ้านนอกทั้งหญิงและชายจึงยังนิยมท่านั่งนี้อยู่ครับ

ในความคิดของผม น่าจะไม่เหมาะกับสุขภาพเท่าไหร่ถ้าต้องนั่งนานๆ โดยเฉพาะคนที่เป็นโรคริดสีดวงทวาร

ขอบคุณครับ

ขอบคุณทุกท่านครับ
ผมเพิ่งพบพระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าถึงสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์ ลงวันที่24 พฤษภาคม ร.ศ.129
แสงความว่า การคุกเข่ากราบเป็นท่าประดิษฐ์ใหม่เกิดขึ้นเมื่อ จ.ศ.1226 เดิมพระทำสังฆกรรมเห็นจะนั่งยองๆที่ผมเรียกส่านั่งกระหย่งนั่นเองครับ

 ;D