เรือนไทย

วันนี้เนื่องจากเป็นวันเกิดของแม่ของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าเลยลุกขึ้นมาแต่เช้า ผัดหมี่ซั่วให้แม่กิน ตามธรรมเนียมจีน

หมี่ซั่วคืออะไร...

ภาพผัดหมี่ซั่วประดับด้วยซาลาเปาลูกท้อสำหรับวันเกิด ของชาวแต้จิ๋ว

ในอดีตชาวแต้จิ๋วจะจัดงานวันเกิดก็ต่อเมื่ออายุ ๕๐ ปี เรียกงานนั้นว่า “ต้าโซว่” (大寿：da shou) หรืองาน “อายุยืน” ในงานฉลองดังกล่าวจะมีอาหารจานหนึ่งที่ขาดไม่ได้ นั้นคือ บะหมี่ถ้วยหนึ่ง อันว่าบะหมี่ถ้วยนั้นเรียกในภาษาไทยว่า “หมี่ซั่ว” ส่วนภาษาจีนกลางเรียกว่า “โซว่เมี่ยน” แปลว่า “หมี่อายุยืน” ก่อนที่เจ้าของวันเกิดและแขกเหรือจะรับประทานบะหมี่ ทุกคนจะต้องคีบบะหมี่ขึ้นมาและร่วมแรงร่วมใจอุทานว่า “ยาวจริงๆ ยาวมากๆเลย” หลังจากออกอุทานเสร็จแล้วจึงเริ่มรับประทานได้ วิธีการเช่นนี้ถือเป็นการอวยพรให้ผู้ชรามีอายุมั่นขวัญยืน

ภาพคุณตาคุณยายในเมืองหนานนิงรับประทานหมี่ซั่วเนื่องในวันเกิด

ที่มาภาพ

http://news.xinhuanet.com/politics/2007-08/26/content_6605589.htm

ตำนานการกินบะหมี่อายุยืนหรือหมี่ซั่ว เริ่มต้นขึ้นในสมัยพระเจ้าฮั่นอู่ตี้ (汉武帝：han wu di) ในช่วงบั่นปลายพระชนม์ชีพ พระองค์เชื่อเกี่ยวกับเรื่องไสยศาสตร์จำพวกเข้าทรง หมอผี ดูดวงพระชะตา โดยเพราะเรื่องการกินยา “อายุวัฒนะ”

ภาพพระเจ้าฮั่นอู่ตี้

มีอยู่วันหนึ่ง ตามตำนานเล่าว่าพระเจ้าฮั่นอู่ตี้ทรงตรัสพูดคุยกับเหล่าขุนนาง พระองค์ได้ยกตำราดูโหง่วเห้งชื่อว่า “เซียงชู” (相书：xiang shu) หากร่องใต้จมูกของคนยาวถึงหนึ่งนิ้ว หลังจากตรัสเสร็จ ขุนนางผู้หนึ่งชื่อว่าตงฟางซั่ว (东方朔：dong fang shuo) ซึ่งเป็นกวีชื่อดังได้ฟังแล้วก็หัวเราะอย่างขบขัน เหล่าขุนนางที่นั่งอยู่โดยรอบล้วนแต่ตกใจ ไฉนตงฟางซั่วจึงได้ไร้มารยาทเช่นนี้ บังอาจหัวเราะพระราชดำรัส

ภาพตงฟางซั่ว

พระเจ้าฮั่นอู่ตี้ทอดพระเนตรเห็นว่าตงฟางซั่วหัวเราะเสียงดังลั่น พระองค์จึงตรัสถามว่าหัวเราะทำไม ตงฟางซั่ว จึงกราบบังคมทูลไปว่า “ข้าพพระพุทธเจ้ามิได้หัวเพราะใต้ฝ่าละอองฯ แต่ข้าพเจ้าหัวเราะผู้เฒ่าเผิ่งจู่ (彭祖：peng zu) ในตำนาน ที่เขาว่ามีอายุยืนถึง ๘๐๐ ปี ถ้าคนอายุ ๑๐๐ ปี ถ้าคนธรรมดาร่องจมูกยาว ๑ นิ้วมีอายุ ๑๐๐ ปี เผิ่งจู่อายุถึง ๘๐๐ ปี เขาจะมีหน้ายาวเท่าใดกัน” สิ้นคำของตงฟางซั่ว ทุกคนที่อยู่ในที่นั้นก็ล้วนหัวเราะเสียงดัง ขนาดพระเจ้าฮั่นอู่ตี้เองยังสรวลมิหยุด

ภาพผู้เฒ่าเผิ่งจู่

หลังจากเหตุการณ์ครั้งนั้น คนจึงคิดว่าอยากอายุยืนยาวหากจะให้หน้ายาวตามตำราโหง่วเห้งคงจะทำไม่ได้ ดังนั้นเพื่อแสดงสัญลักษณ์ให้อายุยืนยาวจึงใช้เส้นหมี่ที่ยาวมากๆแทน

เหตุที่เลือกใช้เส้นหมี่เพราะคำว่าหมี่ในภาษาจีนกลางออกเสียงว่า “เมี่ยน” (面：mian) ซึ่งคำนี้นอกจากจะแปลว่าเส้นหมี่ได้แล้วยังแปลว่าใบหน้า เหมือนกับคำว่า “เหลื่ยน” “脸：lian” ที่ปรกติแล้วจะใช้ในความหมายว่าใบหน้า ดังนั้นการมีบะหมี่ยาวๆ ก็เหมือนเป็นสัญลักษณ์ว่าหน้านั้นยาว และหน้าที่ยาวคืออายุที่ยืนยาวนั้นเอง ด้วยเหตุนี้คนจีนในกาลต่อมาจึงนิยมรับประทานเส้นหมี่ยาวๆในวันเกิด

ภาพหมี่ซั่วที่กำลังตากไว้

ปรกติแล้วบะหมี่อายุยืน หรือที่คนไทยเรียกว่าหมี่ซั่วจะทำมาปรุงเป็นอาหารด้วยวิธีใดก็ได้ ขอเพียงแค่ว่าเส้นหมี่นั้นอย่าได้ตัดลง

ธรรมเนียมคนแต้จิ๋วนั้นเวลากินหมี่ซั่วจะนำมาปรุงเป็นอาหารคาวหรืออาหารหวานก็ได้ แต่ว่าต้องตอกไข่ลวก หรือไข่ต้มใส่ลงไปในถ้วยเส้นหมี่สองฟอง ไข่สองฟองนี้เป็นสัญลักษณ์ดวงดาวคู่ (双星：shuang xing) อันหมายถึงดาวอายุยืน

อย่างไรก็ตามถ้าท่านสงสัยว่าหมี่ซั่วคืออะไร หมี่ซั่วก็คือหมี่เซี่ยน (面线：mian xian) หรือบะหมี่ไข่สีเหลืองนั้นเอง

ภาพหมี่ซั่วแบบน้ำใส่ไข่ต้มและไข่ลวกสองฟอง

เนื่องจากในงานวันเกิดจะต้องรับประทานหมี่ซั่ว ดังนั้นในวันเกิดคนแต้จิ๋วจึงมีธรรมเนียมส่งหมี่ซั่ว (ที่ยังไม่ได้นำมาทำเป็นอาหาร) ให้เป็นของขวัญ โดยจะวางหมี่ซั่วไว้บนกระด้งไหม้ไผ่ หรือถาดไม้ ใต้เส้นหมี่จะวางไข่ไว้สองฟอง ปรกติแล้วเส้นหมี่ซั่วที่นำมานั้นจะยาว ๓ ฉื่อ (尺:chi) ขึ้นไป โดยมากนิยมให้ความยาวตกลงในเลขคู่

ในมาตราวัดแบบจีน ๑ ฉื่อจะเท่ากับ ๑ ใน ๓ เมตร ดังนั้นหมายความว่าหมี่เส้นหนึ่งที่ทำมาทำอาหารจะยาวถึง ๑ เมตรหรือมากกว่านั้น

การส่งเส้นหมี่ในวันเกิดมีได้ส่งเส้นหมี่เป็นกองๆขยุ่มๆ แต่จะทำมาพันเป็นก้อนๆอย่างสวยงาม และนิยมซ้อนมาสูงๆ ยอดบนสุดจะปักอักษร “ซิ่ว” หรือภาษาจีนกลางออกเสียงว่า “โซว่” (寿：shou) อันแปลว่าอายุยืนไว้ และภายนอกจะหุ้มกระดาษสีแดงสดใส ตัดเป็นลวดลายต่างๆ ทั้งนี้เพื่อสื่อนัยว่าให้อายุยืนสืบไป (寿运绵长)

แต่เนื่องจากกาลเวลาเปลี่ยนแปลงไป ปัจจุบันนี้ชาวแต้จิ๋วในจีนสมัยใหม่ใหม่ วันเกิดจะกินเค้กแทนเส้นหมี่ แต่สำหรับวันเกิดของผู้ใหญ่ที่มีอายุแล้ว เส้นหมี่ซั่วถือเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้

ภาพหมี่ซั่วมัดบนกระดง และแบบทำเป็นรูปอักษรซิ่ว

วิธีทำหมี่ซั่วมีหลายวิธี ท่านจะทำเป็นบะหมี่น้ำง่ายๆก็ได้ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้าพเจ้าไม่ใช่คนชอบกินอะไรง่ายๆ และทำอะไรง่ายๆสำหรับกิน ข้าพเจ้าขอฝากสูตร หมี่ซั่วปูแบบแต้จิ๋ว (寿面蟹：shou mian xie ) มาให้ทุกท่านละกัน

เครื่องปรุง
๑.   ปู ล้างให้สะอาด แกะกระดองออกเป็นชิ้นๆ แต่อย่าได้นำเนื้ออกจากกระดอง พักไว้
๒.   เส้นหมี่ซั่ว แช่น้ำ ๔ นาที หลังจากนั้นนำออกมาสะเด็ดน้ำให้แห้ง แล้วคลุกน้ำมันให้เรียบร้อย
๓.   ซีอิ้ว
๔.   พริกขี้หนูสีแดงหั่นเป็นเส้นยาวๆ ต้นหอมหั่นฝอย  กระเทียม และขิงสับละเอียด อย่างไรก็ตาม ข้าพเจ้าไม่สับ ข้าพเจ้าตำละเอียด
๕.   ซีอิ้ว
๖.   น้ำมันพืช
วิธีทำ
๑.   นำเส้นหมี่ที่เตรียมเรียบร้อยแล้ววางใส่จาง และวางปูที่แกะแล้วลงไปบนเส้นหมี่
๒.   นำไปนึ่งเป็นเวลา ๑๕ นาที (เส้นหมี่สุกแน่ๆไม่ต้องห่วง)
๓.   เมื่อนึ่งเสร็จ นำปูออกไปวางพักไว้ข้างนอก
๔.   นำ ขิง กระเทียม ต้นหอม ใส่ลงไปในเส้นหมี่ คลุกให้เข้ากันขณะที่ยังร้อนๆอยู่
๕.   นำน้ำมันตั้งไฟจนร้อนจัด เมื่อร้อนจัดแล้วนำมาราดเส้นหมี่ อีกทีจะทำให้มีกลิ่นหอม ปริมาณน้ำมันกะพอราดทั่วเส้นหมี่  ทั้งนี้ข้าพเจ้าชอบเหยาะน้ำมันงาลงไปผสมด้วย
๖.   หลังจากนั้นนำซีอิ้วใส่ลงไปคลุกผสม
๗.   สุดท้ายนำปูที่นำไปวางพักไว้มาวางประดับไว้ข้างบนเส้นหมี่อีกที แล้วนำไปรับประทานได้

ที่มาสูตร http://home.meishichina.com/recipe-10738.html

ภาพการเตรียมปู เครื่องเทศ

ภาพการเตรียมเส้นหมี่

ขั้นตอนนำปูวางลงบนเส้นหมี่ และน้ำเส้นหมี่ไปนึ่ง หลังจากนั้นนำปูออกมาวางพักไว้

ภาพการนำขิง กระเทียม ต้นหอม และพริกมาโรยลงไป

ภาพการนำน้ำมันเดือดๆมาราด และใส่ซีอิ้วลงไปคลุก

เสร็จเรียบร้อยพร้อมรับประทาน

ทั้งนี้เนื่องในวันนี้เป็นวันเกิดของแม่ข้าพเจ้า นอกจากจะอวยพรด้วยเส้นหมี่แล้ว ขออวยพรวันเกิดแม่ดังนี้

凤侣双飞翼，鸾俦百岁春。

     มังกรคู่ล่องด้าว      หาวเหิน
หงษ์คู่โผนดำเนิน      เล่นฟ้า
คือพรยิ่งเจริญ         รื่นอวย ชม์แฮ
อายุยืนคู่หล้า         จวบล้ำร้อยปี

   มังกรคู่ลอยฟ้า      กลางนภาเวหาหน
แหวกเมฆเหนือสกล      เสียงคำรณกึกก้องไป

   หงษ์ผกเหนือเมฆา   บินเคียงมาเป็นคู่ไซร้
เสียงปีกกระพือไกล      ให้ก้องไว้ทั่วธานินทร์

   มังกรและหงษ์เจ้า   ปรากฎเล่าโผนผกผิน
เหนือด้าวเหนือแดนดิน      สิ่งร้ายสิ้นเกิดปวงไชย

   คืออวยพรแม่แล้ว   ของแม่แก้วหวังสิ่งไหน
หมายมั่นสิ่งไรไร      จงเกิดได้ดั่งใจปอง

   อายุจงยืนแล้ว      ของจงแคล้วโรคทั้งผอง   
ขอชีพจงยืนครอง      บ่มิหมองเกินร้อยเอยฯ

(กาพย์ห่อโคลงอย่างกาพย์เห่เรือ)

生日快乐母亲！

ตกไปประโยคหนึ่ง ต้องเขียนว่า "หากร่องใต้จมูกของคนใดยาวถึงหนึ่งนิ้ว คนผู้นั้นจะอายุยืนถึงร้อยปี"

ขอบคุณสำหรับความรู้ที่มาที่ไปของหมี่ซั่วค่ะ คุณแม่เป็นคนที่ผัดหมี่ซั่วอร่อยมาก แต่ผัดแบบธรรมดาๆนะคะ ผัดใส่ไข่ใส่ผักธรรมดา

ชอบทานมากค่ะ
เคยลองผัดเอง รสชาติไม่กลมกล่อมเหมือนซื้อเค้าทานเลย  :(
ชอบหนักเค็ม หนักหวาน อิอิ
เวลาทานหมี่ซั่วจะทานได้เยอะมากๆ เพราะรสชาติกลางๆ ของมันน่ะค่ะ
แต่บางท่านอาจจะว่าเลี่ยนก็ได้
ไม่เคยทราบมาก่อนว่ามีที่มาอย่างไร
จริงๆ มีประวัติกับเค้าด้วยนะนี่
ขอบคุณมากค่ะ