ส่วนที่คุณ art สงสัยว่าท่านอั้นศักดินาขุนนางวังหน้าไว้แค่ 1500 เว้นจตุสดมภ์ก็ไม่ใช่ มีหลายท่านได้ 2500- 3000 กัน
เช่น พระสุนทรโวหาร จางวางกรมอาลักษณ์วังหน้า ศักดินา 2500 ถ้าเราเชื่อว่าเป็นสุนทรภู่ ท่านก็น่าจะบิ๊กเบิ้่มพอสมควรในวังหน้า
พระยาวงษาภรณภูษิต จางวางกรมพระภูษามาลา ศักดินา 3000 แต่พอถึงกรมพระคชบาลซึ่งน่าจะสำคัญกว่ากรมเสื้อผ้า จางวางคือพระยากฤษณรักษ์ (เทียบพระเพทราชา) ศักดินาแค่ 2500 เท่าจางวางกรมอาลักษณ์เท่านั้นเอง
อาภัพกว่านี้คือกรมหมอ จางวางเป็นพระยา ชื่อพระยาประเสริฐสาตรธำรง ศักดินา 1000 น้อยกว่าคุณหลวงลิขิตปรีชาข้างบนนี้เสียอีก
ดูจากที่อาจารย์เทานำเสนอมา
พระสุนทรโวหาร จางวางกรมอาลักษณ์ นา ๒๕๐๐ เทียบที่ พระยาศรีภูริปรีชา นา ๕๐๐๐ แน่นอน
พระยาประเสริฐศาสตร์ธำรง จางวางกรมหมอ นา ๑๐๐๐ เทียบที่ พระยาแพทย์พงศา นา ๒๐๐๐
พระยากฤษณรักษ์ จางวางกรมพระคชบาล นา ๒๕๐๐ เทียบที่ พระยาเพทราชา นา ๕๐๐๐
ทั้งสามตำแหน่งนี้อยู่ในเกณฑ์ศักดินากึ่งหนึ่งของวังหลวง
แต่ปัญหาอยู่ตรงที่
พระยาวงษาภรณภูษิต จางวางกรมภูษามาลา นา ๓๐๐๐ น่าเทียบที่ พระยาอุทัยธรรม นา ๕๐๐๐
ปัญหาคือทำไมถึงไม่อยู่ในเกณฑ์กึ่งหนึ่ง ข้อนี้สงสัยมากจริงๆ
ปล. อาจารย์เทาครับ
ถึงกรมพระคชบาลจะเป็นกรมใหญ่ แต่ก็ไม่สำคัญเท่ากับกรมภูษามาลานะครับ
เพราะกรมภูษามาลาถือเป็นมนตรี ๖ ในการปกครอง รองจากอัครมหาเสนาบดี จตุสดมภ์ และแม่ทัพบก แม่ทัพเรือ ที่มีศักดินา ๑๐๐๐๐
มนตรี ๖ ประกอบด้วย
พระยาเพชรพิไชย กรมล้อมพระราชวัง
พระยาราชสุภาวดี กรมพระสุรัสวดี
พระยาราชภักดี กรมพระคลังมหาสมบัติ
พระยาพระเสด็จ กรมสังฆการี
พระยาศรีภูริปรีชา กรมพระอาลักษณ์
พระยาอุทัยธรรม กรมภูษามาลา
ขุนนางทั้ง ๖ นี้ ถือศักดินา ๕๐๐๐ เท่ากัน เว้นแต่พระยาพระเสด็จ นา ๑๐๐๐๐