เมื่อเดือนที่แล้ว ผมไปเดินแถวสวนจตุจักร์ ไปเห็นธนบัตรสมัยสงครามโลกครั้งที่ ๒ พิมพ์มีเจตจำนงค์เป็นใบละ ๑๐ บาท แต่มีหมึกดำพิมพ์ทับแก้เป็น ๕๐ สตางค์ ชวนให้นึกถึงสมัยผมเป็นแพทย์ประจำบ้านที่ศิริราช ได้มีโอกาสคุ้นเคยกับคุณ ว. ช. เพราะท่านป่วยอยู่นาน ผมไปเยี่ยมทุกวัน ได้ความรู้มามาก เลยอยากเอามาเล่า สู่กันฟังบ้าง ท่านผู้นี้เคยมีตำแหน่งในกระทรวงการคลัง(หรือธนาคารชาติ)ระหว่างสงครามโลกที่ ๒ ท่านเล่าถึงธนบัตร ที่ว่านี้ได้ใจความว่า
ระหว่างสงครามประเทศไทยเริ่มขาดธนบัตรเพราะสมัยนั้นเราไม่ได้พิมพ์เอง ให้บริษัท Thomas de la Rue แห่งประเทศอังกฤษเป็นผู้พิมพ์ สงครามเรื้อไปได้ ๒ - ๓ ปี ธนบัตรก็เก่าแก่ลงทุกวัน เพราะไทยกับอังกฤษอยู่คนละฝ่าย ในที่สุดเราต้องไปขอให้ญี่ปุ่นช่วยพิมพ์ธนบัตรมาให้ชุดหนึ่ง ส่งมาทางเรือ มาขึ้นที่สิงค์โปร์ แล้วส่งมากรุงเทพฯ โดยทางรถไฟ สมัยนั้นมีคนไทยทีมีความรักชาติอย่างรุนแรงพยายามต่อต้านญี่ปุ่นโดยทุกวิถีทาง รวมทั้งกระโดดขึ้น รถไฟสายใต้กลางทางตอนเวลารถไฟต้องลดความเร็ว แล้วผลักหรือถีบหีบต่างๆบนรถไฟลงในป่ากลางทาง มีคนตั้งชื่อ คณะรักชาตินี้ว่า พวกไทยถีบ
บังเอิญขบวนรถไฟสายใต้ที่ขนธนบัตรรุ่นใหม่ที่ยังไมได้ประกาศออกใช้โดนคณะไทยถีบส่งหีบบรรจุธนบัตร ลงข้างทางหลายหีบ คุณว.ช.เคยบอกผมว่าเป็นจำนวนกี่ล้านบาท แต่ผมลืมไปแล้ว จำได้แต่ว่าเป็นจำนวนมาก ทางรัฐบาลได้เปิดการเจรจากับคณะไทยถีบ ขอให้เห็นแก่ความมั่นคงของเศรษฐกิจของชาติ ปรากฎว่าได้ธนบัตรใหม่ ชุดนี้คืนมาเป็นจำนวนมาก แต่ก็ยังได้คืนมาไม่ครบ เหลือเป็นจำนวนพอที่จะทำความเสียหายได้มากถ้ามีคนเอามาใช้ ทางรัฐบาลมีความเห็นว่าถ้าจะไม่เอารุ่นใหม่นี้ออกใช้เลยก็เสียดาย เพราะธนบัตรที่หมุนเวียนอยู่ชักจะร่อแร่เต็มที แต่ถ้าลดคุณค่าลง ผลเสียทางเศรษฐกิจจะไม่มาก ซ้ำยังช่วยให้มีธนบัตรใหม่มาหมุนเวียน ตกลงให้ลดมูลค่าจาก ๑๐ บาทลงเหลือเป็น ๕๐ สตางค์
ที่ก่อความยุ่งยากก็คือ เวลาพิมพ์เขาพิมพ์เป็นแผ่นใหญ่แล้วมาตัดเป็นใบๆ ชุดนี้ตัดเป็นใบๆมาจากญี่ปุ่นแล้ว เลยต้องเอามาติดแป้งเปียกปะบนกระดาษแผ่นใหญ่ๆ เพื่อสดวกแก่การพิมพ์หมึกดำคำว่า ๕๐ สต.ทับคำว่า ๑๐ บาท แล้วต้องแช่น้ำลอกธนบัตรออก ตากให้แห้ง แล้วพลิกหน้าเป็นหลังทาแป้งเปียกปะลงกระดาษแผ่นใหญ่ พิมพ์คร่อมอีกที แล้วลอกออกมาล้างน้ำ ตากให้แห้งอีก คุณ ว.ช. บอกว่าสนามหน้าวังเทเวศร์เต็มไปด้วยหม้อน้ำ ถังแป้งเปียก กับแผง ตากธนบัตรอยู่หลายสัปดาห์ มาลองคิดดูก็รู้สึกว่าเจ้าพนักงานกระทรวงการคลัง ฝ่ายการออกบัตร คงจะต้องเสียสละ กันอย่างมาก เพราะทำกันทั้งกลางวันกลางคืน
ศานติด้วย อนุเคราะห์จากคุณหมอศานติ USA
มีรูปมาด้วยยังเอาขึ้นไม่ได้ แล้วจะลองอีกที