เรือนไทย

 หนังสือปีใหม่ล้านนา ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๔๗ จุฬศักราช ๑๓๖๖ ปีกาบสัน หรือปีวอก ฉศก ปีนี้สังกรานต์ล่องเดือน ๗ เหนือ แรก ๙ ค่ำ พร่ำว่าได้วันอังคาร ที่ ๑๓ เมษายน วันเน่า คือ วันพุธ ที่ ๑๔ เมษายน วันพระญาวัน คือ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๕ เมษายน ในวันสังกรานต์ล่องนั้น หื้อไปสู่สระน้ำใหญ่ แม่น้ำใหญ่ หนทางใคว่สี่เส้น หรือต้นไม้ใหญ่ กระทำการสระสรง สระเกล้าดำหัวเสียจิ่งดี การสระเกล้าดำหัว หื้อเบ่นหน้าเฉพาะหนใต้ แล้วหื้อนุ่งผ้าผืนใหม่ เหน็บดอกส้มสุก อันเป็นพระญาดอกประจำปี จักวุฒิจำเริญแล

สังกรานต์ไปวันอังคาร ขุนสังกรานต์ยืนก้มหน้าอยู่เหนือหลังราชสีห์ มีแก้วประภาเป็น
เครื่องประดับ สุบกระโจม ต่างกระจอนหู มือซ้ายถือกระออมแก้ว มือขวาถือดาบสรีกัญไชย ลุกจากหนเหนือไปสู่หนวันออกแจ่งใต้ นางเทวดาผู้ชื่อมัณฑะ ถือดอกส้มสุกอันเป็นดอกไม้นามปี มาอยู่ถ้ารับเอาขุนสังกรานต์

ปีนี้นาคหื้อน้ำ ๕ ตัว ฝนตก 300 ห่า ตกในโลกมนุษย์ 56 ห่า ตกในมหาสมุทร 146 ห่า ตกในป่าหิมพานต์ 98 ห่า แลในปีนี้ หมารักษาปี ฟานรักษาป่า จักเข้รักษาน้ำ หมูรักษาเดือน ทกรักขภัณฑยักข์รักษาดิน จันทิมเทวบุตรรักษาอากาศ ผู้ญิงเป็นใหญ่แก่คนทังหลาย หมาเป็นใหญ่แก่สัตว์สี่ตีน ไก่เป็นใหญ่แก่สัตว์สองตีน หนามหันเป็นใหญ่แก่หนามทังหลาย ไม้สักเคียนเป็นใหญ่แก่ไม้จริง ไม้รวกเป็นใหญ่แก่ไม้กลวง หญ้าคมบางเป็นใหญ่แก่หญ้าทังหลาย ผีเสื้ออยู่ไม้อ้อ อย่าได้สับฟันบั่นตัด จักเป็นอุบาทว์ ขวัญข้าวอยู่ไม้ซาง หื้อเอาไม้ซางเป็นคันข้าวแรก ไม้ถิมเป็นพระญาไม้ คนเกิดปีนี้มีผญาปัญญาดี แลในปีนี้ฝนจักแล้ง ข้าวแลเกลือจักแพง กลียุคจักเกิดมีแก่คนทังหลาย ศาสนาพระพุทธเจ้าล่วงไปแล้ว ๒๕๔๖ พระวัสสา อนาคตะยังอยู่แถม ๒๔๕๔ พระวัสสา บัวรมวล

ขนบธรรมเนียมประเพณีล้านนาดั้งเดิมได้ริสนาแต่งแต้มเอาไว้ แปลงสืบต่อกันมาแล ปริโยสานะ สมัตตา

ปล่านแปลงโดย สนั่น ธรรมธิ

 สรีสวัสสดีชุผู้ทุฅนน่อ สุกขสวัสสดีจุงจักมีแก่ชุผู้น่อ ยินดีชาดนักเนอที่น้องหลุงเอามาเพี้ยะกันผ่อน่อ ล้านนาบ้านเรานิมีขุนสังขานบ่ไช่นางสงกานเหมือนทังฅนไธยเพิ่น เอ บ่รู้ว่ามีงานปลีไหม่หลวงที่เพิ่นมีหลายประเทสนี้เพิ่นจักแห่ขุนสังขานรือว่านางสงกานชาเจ้าเหย

(คำแปลภาษาไทย)

สวัสดีครับทุกๆคน ขอความสุขสวัสดีจงมีแก่ทุกท่านครับ ขอบคุณมากครับที่น้องศศิศเอาเรื่องราวของวันปีใหม่เมืองมาลงให้อ่านกัน ล้านนาบ้านเรานี้มีแต่ขุนสังขานไม่เหมืองนางสงกรานต์เหมือนของสยามนะครับ แต่เอ! แล้วตอนงานมหาสงกรานต์ล้านนาที่จะจัดร่วมกันหลายๆประเทศนี่ไม่ทราบว่าจะมีการแห่ขุนสังขานหรืองนางสงกรานต์ครับ อยากรู้จัง

 ขอบคุณคร๊าบบบบบบ