เรือนไทย

ป้าหวันใคร่เรียนถามอาจารย์เทาชมพู(ผู้เป็นอักษรศาสตร์รุ่นพี่ที่ทันเห็นหน้าเห็นหลังกันที่ทางเดินหน้าเทวาลัย) ว่าด้วยเรื่องภรรยาแหม่มของชายไทยสมัยก่อน มีใครใช้ชีวิตคู่อยู่กันยืนยาวบ้างคะ ขอบคุณค่ะ (ปล รักหนังสือของอาจารย์ทุกเล่มมีเต็มหิ้งหนังสือเลยค่ะ)

    เท่าที่นึกออกตอนนี้คือ นางสาวเอลิซาเบธ ชาร์นแบร์เกอร์ ชาวเยอรมัน ผู้สมรสกับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร  ณ ที่ทำการอำเภอเวสตมินสเตอร กรุงลอนดอน เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2445 ในรัชกาลที่ 5
 
สมเด็จกรมพระยาชัยนาทและหม่อมเอลิซาเบธ มีโอรส 2 พระองค์และธิดา 1 พระองค์ ได้แก่
    หม่อมเจ้าปิยะรังสิต รังสิต
    หม่อมเจ้าสนิทประยูรศักดิ์ รังสิต
    หม่อมเจ้าจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต (ในปัจจุบันคือ ท่านผู้หญิงจารุลักษณ์กัลยาณี บูรณะนนท์)

ป.ล.ขอบคุณในไมตรีจิตค่ะ   คุณ"ป้าหวัน" เป็นใครกันนี่   เห็นหน้าน่าจะจำได้และร้อง"อ๋อ"

ขอถามต่ออาจารย์เทาชมพูด้วยคนค่ะ
ว่าชายไทยลูกขุนน้ำขุนนางที่ส่งไปเรียนต่างประเทศกลับมาพร้อมภรรยาแหม่ม อย่างในละครหลายเรื่อง
เป็นความจริงไหมคะ มีตัวอย่างท่านใดบ้าง

มีหลายท่านค่ะ   จำรายที่สองได้ คือหม่อมลุดมิลา ทองใหญ่ ณ อยุธยา (Людмила Ивановна Барсукова)
วิกิให้ประวัติไว้ว่า ท่านเกิดเมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2433 ที่กรุงเซนต์ปีเตอร์เบิร์ก สกุลเดิม อิวาโนวิทซ์ บาร์ซูคอฟ มีเชื้อสายคอสแซค มาจากต้นตระกูลของปู่คือ นายอีวาน ยาคอฟเลวิทซ์ บาร์ซูคอฟ ผู้ซึ่งเป็นข้าราชการในราชสำนักของมหาจักรพรรดิ์ถึงสามสมัย คือ ตั้งแต่พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 2 พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 3 จนถึงพระเจ้านิโคลัสที่ 2 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ได้ทรงเรียกชื่อสำหรับภาษาไทยว่า หม่อมมลิ

หลังจากที่สมรสกับหม่อมเจ้าทองทีฆายุแล้ว ได้เดินทางมายังประเทศไทยในปี พ.ศ. 2454 เมื่ออายุได้ 21 ปี และได้พำนักอยู่ตลอดจนกระทั่งถึงอนิจกรรมเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2523 อายุ 90 ปี

หม่อมลุดมีลา ทรงมีโอรสและธิดากับหม่อมเจ้าทองฑีฆายุ เป็นชายสอง หญิงสอง คือ

    หม่อมราชวงศ์จักรทอง ทองใหญ่ (พ.ศ. 2456-2541) เสกสมรสกับศาสตราจารย์ ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา (นามเดิม โนะบุโกะ ทะกะกิ) มีบุตร 4 คน
    หม่อมราชวงศ์ผ่องลักษณ์ ทองใหญ่ เสกสมรสกับหม่อมเจ้าปิยะรังสิต รังสิต มีธิดา 1 คน
    หม่อมราชวงศ์พักตร์พริ้ง ทองใหญ่ (พ.ศ. 2459-2551) สมรสกับหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช มีบุตร 2 คน
    หม่อมราชวงศ์สิงคธา ทองใหญ่ สมรสกับวิเวียน ทองใหญ่ มีบุตร 2 คน

    ดิฉันเคยเห็นรูปถ่ายของม.ร.ว.พักตร์พริ้ง ในวันสมรสกับม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช   สวยเหมือนวิเวียน ลี นางเอก Gone with the Wind   
    ความรักของท่านทั้งสองเหมือนในนิยายรักรุ่นเก่าเลยค่ะ    ม.ร.ว.คึกฤทธิ์เคยเขียนเล่าว่า  เห็นม.ร.ว.พักตร์พริ้งครั้งแรกตอนรถยนต์กำลังติดไฟแดง   เผอิญหันไปเห็นรูปถ่ายที่ขยายติดไว้หน้าร้านถ่ายรูป  เห็นครั้งแรกก็รัก หนที่สองก็รัก  ผ่านมาเห็นอยู่ทุกวันก็รักมากขึ้นทุกที
    เมื่อรู้ว่าเธอคือใคร คุณชายจึงเข้าวังไปแนะนำตัว ทำความรู้จักมักคุ้นถึงวัง แล้วออกปากฝากรัก ทั้งคู่แต่งงานกันหลังจากนั้นไม่นาน ขณะนั้นเธออายุ ๒๐ ปี

รายที่สามคือพลตรีพระยาภักดีภูธร(ชื่น  ภักดีกุล) สมรสกับเอลิซาเบธ  จอห์นสัน    ลูกๆเรียนอยู่โรงเรียนเดียวกับดิฉัน  มีคนหนึ่งเป็นเพื่อนร่วมรุ่นด้วย 

ที่ผมทราบคือนายหนา บุนนาค บุตรชายพระยาอรรคราชนารถภักดี(หวาด บุนนาค) เป็นนักเรียนทุนหลวงรุ่นแรกๆ มีภรรยาแหม่มกลับมาชื่อ เบอร์ธา
ภายหลังนายหนาได้เป็นพระยาเดชานุชิต เทศาภิบาลมณฑลปัตตานี

ขอบคุณท่านที่กรุณาตอบกระทูืค่ะ (หมายเหตุ ป้าหวันอยู่ปีหนึ่ง และอาจารย์เทาชมพูอยู่ปีสี่ค่ะ เคยแอบมองรุ่นพี่ท่านนี้ด้วยความชื่นชมในฝีมือการแต่งหนังสือ และดิฉันเป็นfirst cousinของจ้อ ด้วยค่ะ )

แฟนนี่ ภรรยาพระปรีชากลการ นับเป็นแหม่มมั้ยคะ

อาจารย์ศรินทรเทพ  พลโทเกตุเสพสวัสดิ์  ผศ.ไทพีศรีวัติ  คุณทัศน์พาชื่น เป็นหลานพระยาภักดีภูธร  คือล้วนเป็นบุตรธิดาของพลโทบุศรินทร์ ภักดีกุล

อ้าว ลำดับญาติผิด

ครอบครัวนายพลตรี หม่อมเจ้าทองทีฆายุ ทองใหญ่ ที่บ้านพักหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ พ.ศ.๒๔๖๔
ภาพจากหนังสืองานพระราชทานเพลิงศพหม่อมราชวงศ์จักรทอง ทองใหญ่ เมื่อวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๑

แถวหน้า หม่อมราชวงศ์สิงคธา ทองใหญ่ หม่อมลุดมิล่า ทองใหญ่ ณ อยุธยา หม่อมเจ้าทองทีฆายุ ทองใหญ่ และหม่อมราชวงศ์จักรทอง ทองใหญ่
แถวหลัง หม่อมราชวงศ์พักตร์พริ้ง ทองใหญ่ หม่อมราชวงศ์ผ่องลักษณ์ ทองใหญ่

ที่มา FBของ Sloka Dinesvara ผ่านถึงผมโดย FBของ หนุ่มรัตนะพันทิป ณล

บิดาของแฟนนี่ได้เป็นถึงกงสุลอังกฤษประจำสยาม เขาต้องเลี้ยงลูกให้เป็นคนอังกฤษแน่นอนครับ คนไทยเองในสมัยนั้นก็ตั้งข้อรังเกียจลูกครึ่งเสียอีก แฟนนีไม่มีทางเลือกหรอกครับ

เมื่อกงสุลน๊อกซ์ย้ายกลับ ทั้งแฟนนีและแคโรไลน์น้องสาว(แม้จะแต่งงานกับนายหลุยส์ โธมัส ลีโอโนแวนส์ลูกชายนางแอนนาซึ่งไปทำบริษัทป่าไม้ทางภาคเหนือ) สุดท้ายก็ย้ายไปอยู่เมืองฝรั่งหมดและไม่กลับมาเมืองไทยอีก

ในภาพ ท่านหญิงจารุลักษณ์กัลยาณียังไม่ประสูติ

คุณพ่อและคุณแม่ของคุณหมอศานติ

นาวาอากาศเอก วิเชียร วิบูลมงคล และ คุณมาร์เกอร์ริต ซิตแตร์

(http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=5510.0;attach=39557;image)

มีรายละเอียดที่ เมื่อคุณตา คุณยายยังเด็ก   (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5510.msg119951#msg119951) # ๗๙ - ๑๔๗  ;D

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร ทรงสมรสกับหม่อมเอลิซาเบท รังสิต ณ อยุธยา (สกุลเดิม ชาร์นแบร์เกอร์) (Elisabeth Scharnberger) สตรีชาวเยอรมัน

ขออนุญาตลงภาพที่ชัดกว่าไว้หน่อย

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร ทรงสมรสกับหม่อมเอลิซาเบท รังสิต ณ อยุธยา เมื่อวันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๕ และเสด็จกลับมาประทับในประเทศไทย
พระโอรสและพระธิดาประสูติในเมืองไทยทุกองค์

ชีวิตครอบครัวมีทั้งสุขและทุกข์ ที่หนักที่สุดก็ครั้งเมื่อเสด็จในกรมต้องโทษคดีการเมือง ๒๔๘๗ ถูกกล่าวหาอย่างไร้เหตุผลว่าทรงร่วมมือกับพระยาทรงสุรเดชเพื่อใช้กำลังประทุษร้ายหลวงพิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี และโค่นล้มรัฐบาล ศาลพิเศษดั้นเมฆตัดสินประหารชีวิตแล้วลดโทษเหลือเป็นจำคุกตลอดชีวิต ทำให้พระองค์ต้องทนทุกขเวทนาอยู่ในเรือนจำบางขวางหลายปี ซึ่งตลอดเวลานั้น หม่อมเอลิซาเบทได้ปฏิบัติเยี่ยงศรีภรรยาที่ดี คอยส่งยาอาหารถวายไม่เคยขาด และยังเผื่อแผ่ไปถึงนักโทษการเมืองคนอื่นๆด้วย หลายปีกว่าที่รัฐบาลจะยอมปลดปล่อยพระองค์

หลังจากเสด็จในกรม สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๔ หม่อมเอลิซาเบทมิอาจทนรับสภาพที่จะอยู่เมืองไทยต่อไปได้ จึงย้ายไปพำนักอยู่ที่เจนีวา และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ ๒๙กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๖

อีกอิริยาบทของหม่อมและโอรส

ช่วงเวลาแห่งความสุข หลังความทุกข์ผ่านพ้น

เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประกอบพระราชพิธีราชาภิเษกสมรสเป็นการภายในกับหม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร ณ พระตำหนักของสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ในวังสระปทุม เมื่อวันที่ ๒๘เมษายน ๒๔๙๓ โดยมี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร พระราชปิตุลา ลงพระนามร่วมเป็นราชสักขีพยานด้วยนั้น

ในช่วงบ่ายวันเดียวกัน ทรงสถาปนาหม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ พระอัครมเหสี เป็นสมเด็จพระราชินีสิริกิติ์ และเสด็จออกมหาสมาคม ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณในพระบรมมหาราชวัง
 
หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระราชินีสิริกิติ์ ได้เสด็จพระราชดำเนินป็นการส่วนพระองค์ เพื่อเฉลิมฉลองและร่วมเสวยพระกระยาหารค่ำ กับเสด็จในกรมและหม่อมเอลิซาเบธ รังสิต ณ อยุธยา ที่วังวิทยุ อย่างสำราญพระราชหฤทัยยิ่ง

กราบสวัสดีท่านอาจารย์และสวัสดีเพื่อนๆค่ะ ขอเพิ่มเติม หม่อม อลิซาเบท จักรพงษ์ ณ อยุธยา   หม่อม ซีริล ภาณุพันธ์ ณ อยุธยา  เพิ่มเติมค่ะ