เรือนไทย

ขออนุญาตรบกวนเรียนถามท่านผู้รู้ในเรือนไทยอีกครั้งหนึ่ง

เนื่องจากสงสัยว่า วังหน้าพระองค์สุดท้ายอย่าง กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ
ท่านไม่ได้มีพระยศนำหน้าด้วยสมเด็จ เหมือนวังหน้ารัชกาลก่อนๆ
ลองหาข้อมูลดูก็เจอแต่ที่เรียกพระองค์ว่า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ

เลยอยากทราบว่าถ้าเราจะเอ่ยถึงท่านสั้นๆ แบบนี้ ควรเรียกว่าเสด็จวังหน้า หรือสมเด็จวังหน้าคะ

กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ดำรงตำแหน่งพระมหาอุปราช ทรงศักดินา 100,000 ข้อนี้สมเด็จฯ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานิวัดติวงศ์ ทรงตั้งข้อสังเกตในคราวพิธีอุปราชาภิเษกไว้ว่า คล้ายกับว่าวังหน้าพระองค์นี้ ทรงรับเป็นรัชทายาทของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะทรงเป็นพระองค์เจ้าวังหน้าโดยกำเนิด แต่ไม่มีการลดเครื่องยศ ทั้งที่โดยปกติแล้วควรต้องลด โดยยังมีเครื่องยศเท่าวังหน้า ในรัชกาลที่ 3 จึงน่าจะสรุปได้ว่า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ทรงเป็น กรมพระราชวังบวรสถานมงคล แต่ไม่ได้มีการออกพระนามเป็น สมเด็จพระบวรราชเจ้า เช่นวังหน้าองค์ก่อน การเรียกพระนามลำลอง ก็เรียก วังหน้า หรือ กรมพระราชวังบวรฯ ไม่มีการเรียกสมเด็จ หรือเสด็จ แต่อย่างใดครับ

ขอบพระคุณ คุณ adinbera มากค่ะ
ตอนแรกกังวลว่าถ้าเรียกว่า วังหน้าเฉยๆ จะดูไม่สมพระเกียรติ หรืออาจฟังดูเหมือนสถานที่มากกว่าค่ะ  ;D

เสด็จ - สมเด็จ

"เสด็จ" ใช้เป็นคำเรียกเจ้านายชั้นพระองค์เจ้าที่เป็นพระราชโอรสพระราชธิดา

ส่วน "สมเด็จ" ใช้เป็นคำนำหน้าบุคคลชั้นยอดสามกลุ่มด้วยกัน คือ เจ้านายในพระราชวงศ์, ขุนนางข้าราชการ และพระสงฆ์ผู้มีสมณศักดิ์ ดังคำอธิบายของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ในหนังสือสาส์นสมเด็จ ฉบับพิมพ์ขององค์การค้าคุรุสภา เมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๕ เล่มที่ ๑๗ หน้า ๔๒ ทรงอธิบายว่า

คำว่า "สมเด็จ" ดูใช้ในที่หมายความว่า "เป็นอย่างยอด" ใช้ประกอบกับยศบุคคลชั้นสูงสุดหลายชนิด เช่นว่า สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระชนนี สมเด็จพระอัครมเหสี สมเด็จพระเจ้าพี่นาง (และน้องนาง) เธอ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ สมเด็จเจ้าพระยา และสมเด็จพระราชาคณะ ล้วนหมายความว่าเป็นยอดในบุคคลชนิดนั้น คำ "สมเด็จ" มิใช่ภาษาไทยและไม่ปรากฏว่าไทยพวกอื่นใช้ นอกจากไทยกรุงศรีอยุธยา จึงสันนิษฐานได้ว่า คำสมเด็จมาจากเขมร ปรากฏใช้นำหน้าพระนามพระเจ้าแผ่นดินในกฎหมายมาตั้งแต่รัชกาลพระเจ้าอู่ทอง

พบว่าปรากฏพระนาม สมเด็จกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ที่

กรมศิลปากรและคุณนวรัตน ใช้ สมเด็จ เป็นคำนำหน้า คงเพื่อต้องการยกย่องพระองค์ท่านนั่นแล ;D

เพิ่งเข้ามาดู เพิ่งเห็นคอมเมนท์เพิ่มเติมของคุณเพ็ญชมพู กับคุณ SILA

ขอบพระคุณทั้งสองท่านด้วยค่ะ

แบบนี้ถ้าเรียกแบบยกย่องก็น่าจะได้ใช่ไหมคะ แต่ถ้าว่ากันตามพระยศก็คงไม่ได้

กรมพระราชวังบวรฯ พระองค์สุดท้ายนี้ จะเรียกท่านว่า "เสด็จ" ไม่ได้ เพราะพระยศท่านสูงกว่านั้น   ถึงไม่มีคำนำหน้าเป็นทางการว่าสมเด็จ   ถ้าจะเอ่ยถึงอย่างยกย่อง เรียก "สมเด็จ" ก็เหมาะสมแล้วค่ะ   โดยตำแหน่ง ท่านก็รองลงมาจากพระเจ้าแผ่นดิน

ขอบพระคุณอาจารย์มากค่ะ

มีข้อสงสัยอีกประการหนึ่ง ที่คุณเพ็ญชมพูว่า

"เสด็จ" ใช้เป็นคำเรียกเจ้านายชั้นพระองค์เจ้าที่เป็นพระราชโอรสพระราชธิดา

ถ้าเช่นนั้นหากเป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว อย่างนี้เราสามารถออกพระนามลำลองว่า "เสด็จ" ได้ใช่ไหมคะ

พระราชธิดาที่ประสูติจากเจ้าจอม เป็นพระองค์เจ้า     ก็เป็น "เสด็จ" อยู่แล้วค่ะ

ขอบพระคุณอาจารย์อีกครั้งหนึ่งค่ะ