กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 17 ธ.ค. 05, 10:33
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 17 ธ.ค. 05, 10:48
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 17 ธ.ค. 05, 11:13
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: เทาชมพู ที่ 17 ธ.ค. 05, 11:52
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: เนยสด ที่ 17 ธ.ค. 05, 13:44 ขอบคุณมากครับ พี่ศศิศ
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 24 ธ.ค. 05, 19:44
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 24 ธ.ค. 05, 19:47
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 24 ธ.ค. 05, 21:35 คราวนี้ได้เอกสารมาละครับผม และก็ขอแก้ไขข้อมูลนิดหนึ่งที่ว่า ได้แต่งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๐ นั้น ต้องขอแก้ว่า พระยาพรหมโวหาร ได้รจนาขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๔๒๐ – ๒๔๒๕ ด้วยไม่สามารถระบุลงไปจริงจังว่า ในพ.ศ.ใดกันแน่ที่แต่ง เพียงแต่ได้ประมาณไว้เท่านั้น
พระยาพรหมโวหาร แต่งคร่าวไว้เพื่อถวายแก่เจ้าแม่ทิพเกสร ชายาในพระเจ้าอินทวิชชยานนท์ ในปี พ.ศ. ๒๔๒๕ ขณะนั้นพระยาพรหมโวหารมีอายุได้ ๘๐ กว่าปีแล้ว เสียดายที่แต่งไม่จบ ด้วยตอนท้าย ๆ พระยาพรหมโวหารอาจไม่สบายมาก และสิ้นใจไปในปี พ.ศ. ๒๔๓๐ ขณะที่มีอายุ ๘๕ ปี ซึ่งหลังจากนั้น ก็มีการนำมาตีพิมพ์ด้วยอักษรล้านนา โดยโรงพิมพ์ของพ่อเลี้ยงเมืองใจ นอกจากนี้ก็ยังพบอีก ๓ ฉบับคือ สมุดข่อย คร่าวซอพระอภัยมณี ฉบับวัดเอรัณหวัน อ.หางดง จ.เชียงใหม่ สมุดข่อย คร่าวซอพระอภัยมณี ฉบับธรรมสถาน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สมุดข่อย ค่าวซอพระอภัยมณี ฉบับเจ้าอินทยศ ณ เชียงใหม่ เพียงแต่ทั้งสามฉบับนั้น ไม่มีข้อความครบถ้วนสมบูรณ์ จึงเหลือที่สมบูรณ์เท่าที่ฉบับพิมพ์เท่านั้นเอง สำหรับเรื่องของลีลาในการแต่งนั้นอาจจะอ่อนกว่าเรื่องอื่น ๆ โดยเฉพาะคร่าวสี่บทอันลือลั่น ด้วยแต่งคร่าวซอพระอภัยมณีในช่วงที่อ่อนแรงอ่อนกำลังลงไปมากแล้ว ส่วนการเดินเรื่องก็แตกต่างไปจากขนบการแต่งคร่าวซอที่เป็นเรื่องราว ด้วยตามขนบแล้ว จะต้องเริ่มด้วยบทประณามพจน์ หรือเป็นบทไหว้ครู แต่เรื่องนี้จะเริ่มเดินเรื่องไปเลยเช่นเดียวกับการเริ่มต้นของการแต่งกลอนเรื่องพระอภัยมณีของสุนทรภู่เช่นเดียวกัน หลังจากนั้นก็มีการนำไปแต่งเป็น “ชาดก” ชาดก ที่แต่งเป็นสำนวนร้อยแก้วนั้น เท่าที่พบในปัจจุบันมีอยู่ สองฉบับ คือ ฉบับ วันน้ำโท้ง ต.นาครัว อ.แม่ทะ จ.ลำปาง มีความยาวเพียง ๑๒ ผูก คัดลอกโดยภิกษุหลายองค์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๔ และอีกฉบับหนึ่งคือฉบับวัดบ้านเอื้อม ต.บ้านเอื้อม อ.เมือง จ.ลำปาง มีความยาว ๑๔ ผูก คัดลอกเมื่อพ.ศ. ๒๔๘๔ ฉะนั้นเมื่อเป็นการคัดลอกต่อ ๆ กันมาจึงไม่สามารถระบุคนแต่งต้นฉบับได้ ด้วย “บันทึกท้ายธรรม” มักจะบอกเพียงผู้ที่จาร และการถวายคัมภีร์อุทิศถวายไปหาญาติผู้ล่วงลับ หรือถวายไว้ค้ำชูศาสนา หรือเพื่อผลบุญในภพหน้าเท่านั้นเอง ดังที่เคยกล่าวไว้แล้วว่า การเขียนชื่อก็มีการปรับเปลี่ยนไปบ้าง แม้นแต่ชื่อเรื่องในแต่ละผูก ด้วยเขียนว่า “ศรีสุวรรณพระอาภัย” บ้าง “พระอาภัย” บ้าง และเขียนสับกันเป็น “พระอาภัยและศรีสุวรรณ” บ้างด้วยความสำคัญของตัวละคร ไม่ได้อยู่ที่พระอภัยมณี แต่กลับอยู่ที่ศรีสุวรรณ โดยจัดวางในตำแหน่งถึงโพธิสัตว์ที่ลงสั่งสมบุญ ส่วนเรื่องชื่อตัวละคร ก็มีการปรับเปลี่ยนดังนี้ พระอภัยมณี เป็น พระอาไภมณี ศรีสุวรรณ เป็น สรีสุวัณณ์ (อ่านว่า สะ-หลี-สุ-วัน) ท้าวสุทัศน์ เป็น ท้าวสุทธัต นางเกษรา เป็น นางอัสสรา , เกสสรา อุเทน เป็น อุทเทน, อุเทน สินสมุทร เป็น สิงสมุด เมืองรัตนา เป็น เมืองรัตตนา เมืองรมจักร เป็น เมืองลมมจัด เป็นต้น กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 24 ธ.ค. 05, 21:45 การที่เป็นชาดก ก็ต้องมีจุดเริ่ม และประชุมชาดกในตอนท้าย และขอยกตัวอย่าง ธรรมศรีสุวรรณผูกต้น ฉบับวัดบ้านเอื้อม ดังนี้
“นโม ตสฺสตฺถุ เภทามนุสฺสา กุเล มนุสฺโส สพฺเพทุกฺข น ขตฺติยา น สมญ ภิกฺขุ กถํ อารพฺภ กเถสิ สาธโวฟังดูราสปุริสสทังหลาย ทังหญิงชายและนักปราชญ์อันฉลาดด้วยปัญญา จุ่งเอากันตั้งโสตาปราสาท ฟังบุพชาติภายหลังมีดังจักเทศนาไปภายหน้านี้เทอะ สัตถาสัพพัญญูพระพุทธเจ้าแห่งเรา เมื่อยังทรมานสถิตสำราญอยู่ในเชตวนอารามมหาวิหาร อันมีในเมืองสาวัตถีนคร ปรารภซึ่งเจ้าภิกขุทังหลายเจียรจากันแล้ว ตนแก้วจิ่งปวัตติเทศนายังอดีตชาติแก่เจ้าภิกขุทังหลายหื้อได้แจ้งก็มีหั้นแล กิรดังจักรู้มาดังนี้ ยังมีสมัยกาลคาบหนึ่ง เป็นวันงามบ่เส้า ส่วนว่าเจ้าภิกขุทังหลาย คำปุ่จจฉาโจทนาเซิ่งกันในโรงธรรมสภาศาลาว่า อาวุโสดูราเจ้าทังหลาย กริยาอันเกิดเอากำเนิดปฏิสนธิ์จุติตนมาเป็นคนนี้ไสร้ ก็หากเป็นทุกข์แท้นักหนา คือว่าได้พลัดพรากจากพี่น้องพ่อแม่กระกูลวงศาญาติกาก็หากมีมากนักแท้ดีหลี มักว่าเกิดมาแล้วก็พลัดพรากจากพ่อแม่พี่น้องไปแล เจ้าภิกขุทังหลายชะแล ก็เจียรจาเซิ่งกันฉันนี้ ภควา พระพุทธเจ้าอยู่ในคันธกุฎีได้ยินด้วยทิพย์โสตาวิญญาณแห่งตนแล้ว ก็จิ่งเสด็จออกมาด้วยพุทธลีลา มีอาการอันงามมากนัก ถามเซิ่งเจ้าภิกขุทังหลายว่า ภิกขเว ดูราภิกขุทังหลาย ท่านทังหลายมาปุจฉาเจียรจากันด้วยประการอันใด ไป่ทันแล้วเทื่อนั้น ตถาคตมาลวดยั้งอยู่นี้ชา สาธุภนฺเต เมื่อนั้นเจ้าภิกขุทังหลายก็ไหว้ว่า ภนฺเตภควา ข้าแห่งพระพุทธเจ้า ผู้ข้าทังหลายมาเจียรจาปราศัยเซิ่งคนทังหลายในโลกอันเป็นทุกข์มากนัก มักว่าได้เกิดมาก็พลัดพรากจากพ่อแม่พี่น้องญาติกระกูลวงศา แล้วหนีไปอยู่ประเทศราชเมืองอื่น ด้วยอันพลัดพรากจากกันก็มีแล ผู้ข้าทังหลายก็มาเจียรจาเซิ่งกันด้วยกถาคำจาฉันนี้แล เมื่อนั้นพระพุทธเจ้าจิ่งกล่าวว่า ภิกขเว ดูราภิกขุทังหลาย กริยาอันพลัดพรากจากกันนั้น จักว่ามีแต่ปัจจุบันภาวะอันนี้สิ่งเดียวบ่มี ปุพฺเพปิ แม่นในกาลเมื่อนั้น เมื่อพระตถาคตยังผ้งสร้างโพธิสมภารวันนั้น ก็ยังได้พลัดพรากจากพ่อแม่แลญาติกระกูลแล้วไปอยู่ประเทศราชเมื่องอื่นก็มีแล้วดาย... ” หลังจากนั้นแล้วพระพุทธเจ้าก็ไม่พูดอะไรอีก จวบจนมีพระภิกขุรูปหนึ่งจิ่งอาราธนาธรรมเทศนาเรื่องราวในอดีตชาตินั้น ออกมาเป็นเรื่องนี้นั่นเอง และในตอนท้าย ก็มีประชุมชาดกดังนี้ “...ที่นี้จักชุมนุมยังปจุบันนมาเทียมหื้อแจ้งก็เทศนาว่า อุทฺเทรํ เทวทตฺโต อโหสิ ภิกขเวดูราภิกขุทังหลาย ส่วนท้าวอุทเทนผู้ใจหาญองอาจมักบาปแลเวรวันนั้นคือหากมาได้ท่านเทวทัตในกาลบัดนี้แล ส่วนนางจันทไกรสรวันนั้นก็หากได้นางศรีมหามายาในกาลบัดนี้แล ส่วนนางอัสสราอันเป็นบาทบริจาคแห่งโพธิสัตว์เจ้าวันนั้นคือหากได้นางยสันธราพิมพาแม่เจ้าราหุลเถรในกาลบัดนี้แล ศรีสุวณฺโณ โลกนาโถ ส่วนบรมโพธิสัตว์เจ้าวันนั้นบ่ใช่ผู้ใดใครใดต่างตาหน้า คือหากได้ตนกูพระตถาคตในกาลบัดนี้แล ส่วนบริษัททังหลายอันเหลือกว่านั้นคือหากได้พุทธบริษัททังสี่จำพวกในกาลบัดนี้แล ... ” กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: patsakorn ที่ 07 ม.ค. 06, 14:20 มีใครปริวรรตบ้างหรือยังครับ หาซื้อได้ที่ไหน หรืออ่านได้ที่ไหนครับ สนใจมาก ถ้ามีกรุณาตอบด้วยนะครับ
กระทู้: “อภัยมณีชาดก” การเดินทางที่กลับด้าน เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 08 ม.ค. 06, 16:44 มีคนปริวรรตออกมาแล้วเหมือนกันครับผม แต่ว่าหายากเอามาก ๆ เลยทีเดียว คงต้องมาค้นที่หอสมุดกลาง มช. อย่างเดียวละกระมังครับผม
สำหรับคร่าวซอเรื่องพระอภัยมณีของพญาพรหมโวหาร ก็มีในหนังสือ อุดม รุ่งเรืองศรี. งานวิจัยเรื่องการใช้ศัพท์ภาษาไทยกลางในคร่าวซอเรื่องพระอภัยมณี ของพระยาพรหมโวหาร. เชียงใหม่ : คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2528 สำหรับ อภัยมณีชาดก ก็มีในหนังสือ ไพฑูรย์ ดอกบัวแก้ว บรรณาธิการ. พระอภัยมณีชาดก. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2536 |