เรือนไทย

 ขอถามอ.เทาชมพูหน่อยนะครับ ทำไมสัญลักษณ์ประจำคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงเป็นรูปพระพิฆเณศวรทรงนกยูงหรอครับ ตามตำนานที่อ่านมาก็ไม่เคยเห็นมีเขียนไว้ เห็นมีแต่พระขัณฑกุมารทรงนกยูง

อยากจะร้องจ๊าก
ใครบอกคุณนทีว่าเป็นพระคเณศ คะ
ที่คุณเห็น คือพระสรัสวดี ทรงนกยูงค่ะ  
เครื่องหมายของคณะอักษรศาสตร์

พระสรัสวดี หรือสุรัสวดี เป็นชายาพระพรหม
เป็นเทวีแห่งอักษรศาสตร์
มีพาหนะคือนกยูง

ภาพในเว็บของอินเดียก็มีค่ะ แต่ตอนนี้  ดิฉันใส่ภาพไม่ได้

พระสรัสวดีไม่ค่อยมีบทบาทในวรรณคดีไทยนัก
อาจจะเป็นเพราะว่าทางพุทธศาสนาไม่ได้มีเรื่องของท่านอยู่ในพระไตรปิฎก
ไม่เหมือนพระอินทร์
ในรามเกียรติ์ก็เกือบจะไม่พูดถึง

 ฮือๆ (T-T) แล้วกันโดนเพื่อนที่อักษรหลอกมาตั้งหลายปี

 นี่ล่ะครับ   โกหกกันไปได้  โกหกนั้นตายตกนรก

 เท่าที่ทราบ พระพิฆเณศวร์ทรงหนูนะครับ ไว้ว่าง ๆ จะลองค้นรูปมาโพสดูนะครับ

 ครับผมที่รู้มา พระพิฆเณศวร์ทรงหนู แต่เพื่อนเค้าบอกมาให้งง สุดท้ายก็หลอกเรา ฮือๆๆๆ :~~(

 บางทีก็เขียนให้ทรงอย่างอื่นไปได้ตามแต่ช่างอยากเขียนครับ
ผมเคยเห็นทวารบาลที่วัดสุทัศน ครูช่างที่เขียนเขียนภาพพระอิศวรและพระอุมาทรงสุงสุมาร พระนารายณ์และพระลักษมีทรงปลากราย หรือพระนารายร์ทรงสิงห์โตแบบจีนก็มีครับ
ส่วนพระพิคเณศวรเท่าที่จำได้ จากภาพองค์นึงทรงหนูอีกองค์ทรงอะไรสักอย่างที่ดูเหมือนลูกผสมของแมวน้ำกับเต่า เห็นแล้วอยากเข้าไปอ่านดูเหมือนกันครับ เพราะจะมีตัวอักษรเขียนกำกับภาพไว้แต่ที่ทางไม่ค่อยสะดวกเท่าไหร่เลยมองไม่เห็นครับ รบกวนถามพี่ๆสมาชิกที่ทราบด้วยแล้วกันนะครับ

อ้อ อีกเรื่องนึงที่ไม่มั่นใจครับ เท่าที่จำได้เหมือนจะเคยเห็นเทพอีกองค์ที่ทรงนกยูง รู้สึกจะเป็นลูกของพระอิศวรหรือยังไงเนี่ยะแหละครับ แต่ชื่อจำไม่ได้แล้วว่าพระขันทกุมาร รึเปล่านะครับ ความจำผมสั้นกว่าปลาทองอีกครับ หุหุ

 ...จากลวดลาย ปานประตูที่ วัดพระพุทธบาทสระบุรี ที่สุนทรภู่พรรณนาไว้ในนิราศพระบาท  
."รูปนารายณ์ทรงขี่ครุฑาเหิน  พรหมเจริญเสด็จยังบัลลังค์หงส์"
ก็แปลกใจที่ ไม่ได้เอ่ยถึง พระอิศวร ที่ทรงวัว เอาไว้ด้วย

 พระขันทกุมาร ทรงนกยูงค่ะ

 ตามคติพราหมณ์ฮินดู พระสรัสวดี ถือเป็นเทวีแห่งอักษรศาสตร์ ดุริยางค์ การศึกษา และศิลปศาสตร์ทั้งมวล เท่าที่ทราบในอินเดียวนั้นก่อนการศึกษาเล่าเรียน ก็จะมีการเอ่ยนามสรรเสริญพระสรัสวดีกันอยู่ แต่ในคติของไทยแล้ว เทพนารีต่างๆ ถูกลดบทบาทลงมาอย่างมาก รูปลักษณ์ของเทพนารีต่างๆ ไม่ค่อยมีบทบาทโดดเด่น อย่างเช่นหน่วยงานราชการหลายๆ แห่งซึ่งมีเทะเป็นตราประจำกระทรวง ก็จะเลี่ยงๆไปใช้รูปเทพอื่นที่มีรูปลักษณ์เป็นบุรษ เท่าที่นึกได้ตอนนี้จะมีหน่วยงานราชการเดียวที่มีตราเป็นเนพนารีคือ การประปาฯ ที่เป็นรูปพระธรณีบีบมวยผม นอกนั้นก็ไม่ปรากฏ แม้แต่ทางดนตรีไทย ก็ไม่ได้มีการบูชาเคารพพระสรัสวดี แทบเรียกได้ว่าไม่รู้จัก รู้แต่พระคเณศ ซึ่งโดยแท้แล้วพระคเนศเป็นเทพแห่งอุปสรรค คือสามารถสร้างและขจัดอุปสรรคได้ แต่พระคเณศตามตำนานเท่าที่เคยได้ยินก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับทางดนตรีและอักษรอยู่เหมือนกัน แต่ก็ไม่ได้โดดเด่น หรือเรียกง่ายๆว่าตรงสายงานทางด้าน อักษร ศิลปศาสตร์ ดนตรี การศึกษา เท่ากับ พระสรัสวดี

 คัมภีร์วิษณุโบราณ บันทึกไว้ว่า เมื่อพระพรหมเนรมิตพระนางสุรัสวดีขึ้นมาแล้วได้ประทานคัมภีร์ด้านอักษรเทวะนาครี และอักษรภาษาสันสกฤตให้แก่พระนาง พระนางจึงได้ศึกษาคัมภีร์จนแตกฉาน เก่งทางด้านนี้ความสามารถนั้นเหนือกว่าผู้ใดบนสรวงสวรรค์ กล่าวกันว่าพระนางเป็นเจ้าแม่หรือเทพีแห่งอักษาศาสตร์ด้วย พระนางเป็นผู้ให้กำเนิดอักษรเทวะนาครี ซึ่งเป็นตัวอักษร (เขียน) ของอักษรภาษาสันสกฤต หรือภาษาอินดี ในอินเดียปัจจุบัน และในทางศานาพุทธ นิกายมหายาน เกิดช่วงราวศตวรรษต้นๆ ของคริสต์ศักราช มีเรื่องราวของพระนางสุรัสวดีกล่าวไว้ว่าผู้ที่นับถือศาสนาพุทธมหายาน ให้ความเคารพบูชาพระนางว่าเป็นพระมเหสีของพระโพธิสัตว์มัญชุศรี ซึ่งเป็นพระโพธิสัตว์แห่งสติปัญญาและความฉลาด พระนามของพระสุรัสวดีในพุทธศาสนาทรงพระนามว่า เทพธิดาตารา ซึ่งในปัจจุบันยังพบอยู่ พุทธศาสนา นิกายวัชรยาน

 ขอบพระคุณอาจารย์เทาชมพูครับ เรื่องพระขันทกุมาร

วันนี้ไปค้นๆเรื่องพระสรัสวดีมาจากหอสมุดครับ

ได้ความว่า ตามลัทธิไศวะนิกาย (ลัทธินี้นับถือพระนารายณ์)
เขาก็เลยเล่ากันว่า เดิม พระสรัสวดี พระลักษมี และ พระคงคา เป็นชายาของพระนารายณ์ แต่ทั้งสามนางไม่ยอมลงให้กัน พระนารายณ์เลยยกพระคงคาให้พระอิศวร และยกพระสรัสวดีให้พระพรหม

จากตำนานนี้ก็เลยกลายเป็นสำนวนของคนอินเดียที่ว่า "สถานที่ใดที่พระลักษมีไปอยู่ สถานที่นั้นพระสรัสวดีจะไม่อยู่" ผู้เขียนหนังสือเล่มที่ผมอ่านอ้างว่า เนื่องจากพระสรัสวดี เป็นปราชญืพระลักษมีเป็นเทวีแห่งโชคลาภและความร่ำรวย จึงมักไม่อยู่คู่กัน    (ผมก็ไม่ทราบเหมือนกันครับ)

จาก เทวดานุกรม ของ รองศาสตราจารย์ประจักษ์ ประภาพิทยากร ครับ

เท่าที่รู้มา ลัทธิไศวะนิกายนี่ นับถือพระศิวะนะครับ

 จดถูก พิมพ์ผิดครับ ไวษณวะ ครับ ไม่ใช่ไศวะ

รบกวนผู้ดูแลแก้ให้ด้วยได้มั๊ยครับ

 พระพิฆเนศวร ค่ะ

 พระพิฆเนศวร ค่ะ

 ล้นเกล้า ร.๖ ทรงเกี่ยวข้องกับพระพิฆเณศวร์
อย่างไรบ้าง และเรื่องราวประวัติพระพิฆเณศวร์
ที่พระราชวังสนามจันทร์ด้วย ขอท่านผู้รู้ช่วย
เล่าเรื่องให้หลากหลายข้อมูลด้วยครับ.

 มาต่อถึงบทบาทของพระคเณศในสมัย ร. 6

เนื่องจาก ล้นเกล้าฯ ร. 6  ทรง ศึกษาที่ประเทศอังกฤษ พระองค์ทรงสนใจวิชาทางภารต
และทรงเชี่ยวชาญในพิธีกรรมต่าง ๆ ของฝ่ายพราหมณ์หรือฮินดูเป็นอย่างมาก
ต่อมาได้ทรงพระราชนิพนธ์เรื่องราวเกี่ยวกับพระคเณศไว้ในบทอาศิรวาทปวงเทพต่างๆ
เช่น ในบทละครเรื่อง สามัคคีเสวก ตอน กรีนิรมิต ทั้งยังทรงสร้างเทวาลัยประดิษฐานเทวรูปพระคเณศ
ขนาดใหญ่ขึ้นเป็นครั้งแรก ณ พระราชวังสนามจันทร์ จ.นครปฐม พระราชทานนามว่า เทวาลัยเคณศร์

กล่าวได้ว่า พระองค์ทรงเป็นผู้นำในการนับถือพระคเณศเป็นบรมครูสูงสุดในทางวรรณกรรม
ที่ทรงตั้งขึ้น โดยดวงพระราชลัญจกรรูปกลมองค์นี้ตามตำแหน่งคือ ดวงพระราชลัญจกรรูปกลม
ลายเป็นรูปพระคเณศนั่งแท่น แวดล้อมด้วยลายกนกสวมสังวาลย์นาค  
หัตถ์ขวา เบื้องบนถือวัชระ เบื้องล่างถืองา
หัตถ์ซ้ายเบื้องบนถือบ่วงบาศ เบื้องล่างถือขันน้ำมนต์

ตรานี้ที่ได้เป็นตราของกรมศิลปากร และมหาวิทยาลัยศิลปากรนั้น ลายกลางเป็นพระคเณศรอบวงกลม
มีลวดลายเป็นดวงแก้ว 7 ดวง อันมีความหมายถึง ศิลป์วิทยาทั้ง 7 แขนงคือ ช่างปั้น, จิตรกรรม,
ดุริยางค์ศิลป์, นาฏศิลป์, วาทศิลป์, สถาปัตยกรรม, อักษรศาสตร์ ฉะนั้นจึงมีการนับถือพระคเณศ
เป็นบรมครูทางศิลปะ หรือในฐานะเทพเจ้าแห่งศิลปกรรมของชาติทุกสาขา

 เอารายชื่อมหาเทพที่สำคัญ มาฝากผู้สนใจค่ะ

ศาสนาพราหมณ์ นับถือว่ามีเทพเจ้าเป็นใหญ่ โดยมีเทพสูงสุด 3 องค์ คือ
พระพรหม พระวิษณุ และ พระศิวะ

ในพระคัมภีร์ปุราณะของศาสนาพราหมณ์ ได้กล่าวถึง
มหาเทพ 8 องค์ด้วยกัน คือ

1. พระพรหม

2. พระวิษณุ (พระนารายณ์)

3. พระศิวะ หรือพระอิศวร (Shiva or Ishvar)

4. พระสุรัสวดี (สรัสวดี) ชายาของพระพรหม

5. พระลักษมี (Lakshmi) ชายาของพระวิษณุ

6, พระอุมา (อุมาปาราวตี – Uma Parvati) ชายาของพระศิวะ

7. พระคเณศ (พระพิฆเณศวร์ - Ganesh) พระโอรสของพระศิวะกับพระอุมา

8. พระสกันท์ (Skanda) หรือ ขันธกุมาร (เทพแห่งการสงคราม)
พระโอรสของพระศิวะกับพระนางอุมา

 ขอขยายความ  ภาพที่ 24 ก็คือเจ้าแม่กาลีนั่นเองค่ะ
เป็นภาคดุร้ายของพระอุมา

 โดยส่วนตัวแล้วดิฉันนับถือ พระลักษมีค่ะ เพราะพระองค์เป็นเทวีแห่งโชคลาภ และความงาม น่าจะเทียบกันได้กับเทพีวีนัส กระมังคะ