เรือนไทย

ชาวต่างชาติเขาจะงงมากเมื่อมาดูหนังในเมืองไทย ทำให้อยากรู้สาเหตุของการบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีในโรงหนัง และเริ่มขึ้นเมื่อไหร่คะ  

จริงด้วยครับ เมื่อก่อนก็อ๋อ เพราะพอเพลงจบก็จะได้ดูหนังจริง
แต่เดี๋ยวนี้เพลงจบก็ยังมีหนังตัวอย่าง อีกอันสองอัน โผล่มาแทรกซะอีกนี่
เอะ ยังไง?

เคยได้ยินมา2อย่าง อย่างแรกคือสมัยก่อนเวลาจะมีมหรสพแสดงต้องบรรเลงเพลงสรรเสริญฯ ก่อนให้คนทำความเคารพและให้คนรู้ว่ามหรสพกำลังจะเริ่ม
อีกอย่างที่ได้ยินมาคือสมัยจอมพล ป. เป็นนายกแกจะฉายรูปแกก่อนหนังฉายเหมือนที่ มุโสลินี เผด็จการแห่งอิตาลีทำ หลังจากนั้นตอนหลังจึงเปลี่ยนเป็น พระบรมฉายาลักษณ์แทน รูปท่านจอมพล
อันนี้ไม่รู้อันไหนจริงอันไหนเท็จ รอผู้รู้มาตอบดีกว่าเดี๋ยวโดนหาว่ามั่ว

รู้สึกว่าจะเป็นอย่างหลังที่คุณ GSX บอกมาครับ เพราะถ้าจำไม่ผิดในหนังสือสารคดีฉบับเรื่อง 100 ปีชาตกาลปรีดี พนมยงค์ ก็มีบางตอนเขียนถึงอยู่เหมือนกัน แต่เท่าที่จำได้มีอยู่ช่วงนึงก่อนหน้านี้นานมากแล้วที่โรงหนังจะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีพร้อมพระบรมฉายาลักษณ์หลังจากที่ภาพยนต์เลิกแล้วนะครับ ครั้งนั้นจำได้ว่าไปดูหนังเรื่อง "JAWS" ที่พาราเมาท์ ถนนเพชรบุรี

มาทวนความหลังค่ะ มั่วหน่อยก็คงไม่ถือสา
เมื่อตอนเด็กๆ จำได้ว่ามีเพลงและพระบรมฉายาลักษณ์ขึ้นตอนหนังจบ  ส่วนใหญ่จะยืนจนจบ  แต่น่าเกลียดมากคือเห็น ๒-๓ คน เดินออกจากโรงก่อนจบ หรือพอหนัง The End ก็ลุกเดินอ้าวออกไปเลย
ต่อมาถึงเปลี่ยนเป็นตอนต้นก่อนหนังฉาย
และเคยอ่านพบว่า มีอยู่สมัยหนึ่ง ตัดทอนเพลงสรรเสริญพระบารมีให้สั้นมาก (จำไม่ได้ว่าสมัยจอมพล ป. หรือเปล่า) คือพอเริ่ม ข้าวรพุทธเจ้า เอามโนและศิระกราน นบพระภูมิบาล บุญดิเรก
แล้วก็ผ่านไปถึงตอนจบ  ดุจะถวายชัย ชโย เลยค่ะ

สรุปว่าที่มีอยู่นี่ก็เพราะ มีกันมานานแล้ว เป็นประเพณีว่างั้นเถอะครับ
โรงไหนไม่มีก็ไม่ผิดกฏหมาย (เอ๋ หรือว่าผิด?) แต่จะโดนตำหนิได้

เอ แล้วยังไงเนี่ยะคะ สรุปว่าก็ยังไม่รู้ว่าทำไมถึงมีใช่หรือเปล่า รบกวนลุงแก่เข้ามาไขข้อข้องใจหลานๆ หน่อยค่ะ

เรื่องเพลงสรรเสริญพระบารมีในโรงหนัง ผมเกิดทันยุคมีตอนหนังจบครับ ไม่ใช่ตอนหนังจะเริ่มเหมือนสมัยนี้
ผมเข้าใจว่า สมัยก่อนที่ยังมีงานราตรีลีลาศ บอลรูม เต้นรำ เพลงสุดท้ายที่วงดนตรีจะบรรเลงปิดงานก็เป็นเพลงสรรเสริญพระบารมีเหมือนกัน (เคยได้ฟังเรื่องน่ารักของขี้เมารุ่นคุณปู่ ที่ว่า สมัยโน้นแม้แต่ขี้เมาที่กินเหล้าเข้าไปแล้วทำท่าจะอาละวาดชกต่อยกัน พอเพลง "ข่าวอร์" ขึ้น ก็สะง่อกสะแง่กยืนตรงเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมีจนจบเพลง แล้วเลยต่างคนต่างกลับบ้าน ไม่ทันได้ชกกันจริงๆ)
ในโรงละครก็เข้าใจว่าเช่นเดียวกัน คือเป็นเพลงสุดท้ายเมื่อละครแสดงจบ
สมัยจอมพล ป. มีการฉายรูปท่านผู้นำในโรงมหรสพจริงๆ แต่ผมไม่แน่ใจว่า มีการฉายรูป "ท่านผู้นำ" ก่อน และต่อมาเปลี่ยนเป็นเพลงสรรเสริญพระบารมี หรือว่าที่จริงมีการบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีในงานมหรสพมาก่อนยุคจอมพล ป. แล้ว
เรื่องประวัติการมีธรรมเนียมนี้ คงต้องรอท่านผู้รู้จริงมาอธิบายครับ
ยืนยันได้อีกอย่างว่าประกาศ รัฐนิยมฉบับหนึ่งในสมัยนั้น (ที่จริงผมควรจะเขียน "รัถนิยม") กำหนดเพลงสรรเสริญพระบารมีใหม่ ตัดตอนย่ยย่อลงไปจริงๆ ใครมีประกาศรัถนิยมอยู่ใกล้ตัวก็ลองตรวจสอบดูได้ครับ
ฝรั่งที่มาดูหนังเมืองไทย ถ้าเป็นฝรั่งดีๆ เขาก็ไม่น่าจะแปลกใจอะไรครับ เขาควรจะเข้าใจว่าธรรมเนียมแต่ละประเทศไม่เหมือนกัน ถ้าเขาเป็นฝรั่งอเมริกัน เขาน่าจะยิ่งเข้าใจ เพราะของเขาก็มีธรรมเนียมประหลาดที่ไม่มีที่ไหนอีกในโลกเหมือนกัน คือการร้องเพลงชาติของเขาทุกครั้งที่มีการแข่งกีฬา ทุกสนาม ทุกระดับ ไม่ว่าจะเป็นระดับชาติลงไปถึงระดับโรงเรียนประถมเหมือนกัน เทียบกันได้ครับ เพลงชาติก่อนดูเกมกีฬา กับเพลงสรรเสริญฯ ในโรงหนัง ไม่แปลก

อ้อ คำว่า ข่าวอร์ ที่เป็นคำเรียกเพลงสรรเสริญพระบารมีนี่ไม่ใช่ศัพท์ของผมนะครับ เป็นของครูอบ ไชยวสุ "ฮิวเมอริสต์"  เขียนไว้นานแล้ว ตามเสียงร้องเพลงนี้ 2 คำแรกน่ะครับ ผมคิดว่าครูอบท่านไม่ได้มีเจตนาจะลบหลู่อะไร เพียงแต่ล้อเลียนเสียงคนร้องเพลงนี้สมัยก่อนเท่านั้นเอง (เวอร์ชั่นสมัยนี้ร้องได้ถูกวรรณยุกต์ขึ้นแล้วเป็น "ข้า-" วรพุทธเจ้า ... แต่แต่ก่อนนี้ คำแรกเขาร้องกันลงเสียงเอกครับ)

อันที่จริงเพลงข่าวอน่ะร้องเหน่อทั้งเพลงน่ะแหละ เช่น คำว่า"มโน" ก็ออกเสียงว่า"หมะ-โน" คำว่า "นบ"ซึ่งควรจะเป็นเสียงตรีก็ออกเป็นเสียงสามัญ คำว่า"ภูมิบาล"ก็ร้องว่า"พู-มิ-บ่าน" เหน่อไปจนจบเพลงเลย ตอนเด็กๆก็ไม่รู้สึกเท่าไหร่ ร้องไปปาวๆ แต่พอนึกได้แล้วก็ขำ โดยเฉพาะเมื่อร้องคำว่า"จักรินทร์"ว่า"จ๊าก-กริน" เดี๋ยวนี้เวลาถึงโอกาสร้องเพลงสรรเสริญแล้วไม่ค่อยอยากจะร้องเลย แค่งึมงัมตามไป เพราะว่ารักพระเจ้าอยู่หัวหรอก

"...อีกเรื่องหนึ่งขอเล่าจากปากคำของคุณครูแจ๋ว(สง่า อารัมภีร์) ท่านเล่าว่า ในสมัยของ
นายพันเอกหลวงพิบูลสงคราม (จอมพล ป. พิบูลสงคราม)  เป็นนายกรัฐมนตรี มีการ
เรียกร้องดินแดนคืน แรกๆ สถานีวิทยุยังใช้เพลงมหาชัยบรรเลงอยู่ พอสงครามอินโดจีน
สงบไทยได้ชัยชนะเพราะญี่ปุ่นเข้าไกล่เกลี่ย ท่านนายกฯ ได้รับพระราชทานยศเป็นจอมพลป.
พิบูลสงคราม เพลงสดุดีพิบูลสงครามจึงเกิดขึ้น ท่านจอมพล ป. ไปปรากฏตัวที่ไหน
แม้จะพูดทางวิทยุกระจายเสียง เมื่อจบคำปราศรัย ทำนองเพลงสดุดีพิบูลสงครามจะดัง
กระหึ่มขึ้นเป็นสัญญลักษณ์ของท่านแต่ผู้เดียว(แทนที่จะใช้เพลงมหาชัย) จนศาลาเฉลิมกรุง
ก่อนฉายหนังถึงกับนำรูปจอมพล ป. และเพลงสดุดีฉายและบรรเลงให้ประชาชนทำความ
เคารพ แรกๆก็เชื่อฟังกันดี ต่อๆมาก็เกิดเรื่องเพราะนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ไม่พอใจตะโกนเป่าปากกันครื้นเครงจนมีการขว้างปาจอหนัง ร้อนถึงตำรวจต้องเข้ามาจับกุม
ทางโรงหนังเห็นว่ายุ่งนักจึงยุติการกระทำดังกล่าว คงเหลือไว้เพียงเมื่อหนังเลิกก็ฉาย
พระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและเพลงสรรเสริญพระบารมีมาจนบัดนี้"

ที่มา : "มหาฤกษ์ - มหาชัย" , สมบัติ จำปาเงิน
 

ขอบคุณทุกท่านที่ไขข้อข้องใจค่ะ

ขอขอบคุณด้วยคนครับ