ถามคุณเพ็ญชมพูอีกครั้ง
จิตรไม่แตะจอมพลป. ในเรื่องต่างๆที่เคยทำ แต่ถ้าเป็นจอมพลสฤษดิ์ จิตรเล่นดุเดือดกว่ามาก เป็นไปได้ไหมที่จิตรรู้สึกว่าการกระทำของจอมพลป. ไม่ว่าจะตั้งแต่กบฏบวรเดชมาจนยุคอัศวินผยอง ไม่ได้มีผลกระทบต่อจิตรเป็นส่วนตัว แต่จอมพลสฤษดิ์สั่งจับจิตรด้วยข้อหา "สมคบกันกระทำความผิดต่อความมั่นคงของรัฐภายใน และภายนอกราชอาณาจักรและกระทำการเป็นคอมมิวนิสต์" ติดคุกตั้งแต่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2501 ตลอดยุคสมัยของจอมพลสฤษดิ์ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2507 จอมพลสฤษดิ์ตายไป 1 ปีแล้ว เขาจึงได้รับอิสรภาพ
ไม่ใช่ความแค้นส่วนตัวแน่ ๆ
จิตร ภูมิศักดิ์เป็นอะไรหลาย ๆ อย่างแต่สิ่งหนึ่งที่คนอาจลืมเลือนไปคือเขาเป็น "นักหนังสือพิมพ์"
ธรรมชาติของหนังสือพิมพ์มักสนใจในสิ่งที่ทันยุค ยังอยู่ในกระแส
บทวิเคราะห์วิจารณ์จอมพลสฤษดิ์ของจิตรในรูปของบทกวีที่ชื่อ โคลงสรรเสริญเกียรติกรุงเทพมหานครยุคไทยพัฒนา นี้ จิตรเขียนก่อนที่จะออกจากคุกและลักลอบส่งออกมาพิมพ์ในหนังสือ "ประชาธิปไตย" เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๗ เกือบ ๑ ปีหลังจากที่จอมพลสฤษดิ์ตายไปแล้ว
หากจะวิจารณ์จอมพล ป. ตอนนั้นคงไม่ทันกระแส
ในฐานะคนหนังสือพิมพ์ จิตรเคยเตือนเพื่อนร่วมอาชีพให้ซื่้อสัตย์ต่อคนอ่านอย่าขายตัุวให้นักการเมืองทุจริต ในบทกวี "วิญญาณหนังสือพิมพ์"
วิญญาณหนังสือพิมพ์ นั้นลุกโรจน์กระพือฮือ
หลอมลนด้วยเปลวบือ จนเหลือคนที่ทนไฟ
ใครคนหนังสือพิมพ์ ที่ทระนงในนามไทย
มวลชนย่อมชมใจ และชมชื่นในผลงาน
ใครคนหนังสือพิมพ์ ที่ทรยศอุดมการณ์
เสียงแช่งจะยาวนาน เป็นเดนปากของปวงชน
ใครคนหนังสือพิมพ์ ที่ทระนงในนามคน
ชื่อเสียงจะคงทน ดั่งรุ้งทาบนภา.....บา !
ใครคนหนังสือพิมพ์ ที่ขายตัวเพื่อเงินตรา
จารึกบนหนังหมา ประจานนานถึงหลานเหลน
อาสูพวกกาฝาก จะตายซากเป็นกากเดน
พื้นฐานนั้นโงนเงน จะพังพับอยู่นับวัน
อาเพื่อน (ยังเรียกเพื่อน) จะขอเตือนอีกครั้งครัน
อย่าด้านและดึงดัน อย่าดื้อดึงจนเกินไกล
"เจ้าซื่อต่อคนคด แต่ทรยศต่อคนไทย
ลูกหลานจะอายใจ ที่มีพ่อเป็นคนทราม"
สูเอยประวัติศาสตร์ จะจารึกประจานนาม
ตัวอย่างแสดงความ สกุลถ่อยแห่งกรุงไทย
ครั้งนี้เป็นครั้งสุดท้าย ถ้าไร้อายก็ตามใจ
อย่ารอจนสายไป จะครางอา....นิจจากู !
ด้วยความปรารถนาดีจากเพื่อนเก่า !
กวี ศรีสยาม
หนังสือพิมพ์ประชาธิปไตย
๑๕ สิงหาคม ๒๕๐๗
***********************************
"เจ้าซื่อต่อคนคด แต่ทรยศต่อคนไทย
ลูกหลานจะอายใจ ที่มีพ่อเป็นคนทราม"
คนคดในยุคนั้นของจิตร คือ สฤษดิ์ ธนะรัชต์