กระทู้: ลำนำจากลำไม้ไผ่ มีวิวัฒนการไปตามสายลำน้ำของ(โขง)หรือเปล่าครับ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 27 ก.ย. 06, 09:30
 ลำนำจากลำไม้ไผ่ที่ว่าคือเสียงดนตรีที่มาจากเครื่องดนตรีที่ทำจากไม้ไผ่ ที่กระจายตามสองฝั่งลำน้ำของ จากเหนือจรดใต้ เริ่มจากดินแดนของไทลื้อ จากเมืองสิบสองปันนา มีเครื่องดนตรีที่ทำด้วยไม้ไผ่ ที่เรียกว่า “ปี่” (กรุณาลบภาพปี่ของพระอภัยออกจากหัวโดยบัดดล) ซึ่งเป็นไม้ไผ่ โดยปิดหัวนอกนั้นทะลุปล้อง โดยมีการเจาะรูตามตำแหน่งต่าง ๆ เพื่อไล่ลำดับเสียง และมีที่เป่าอยู่ด้านข้าง โดยมีทองเหลืองเป็นลิ้น ปี่ของไทลื้อเท่าที่เห็นจะไม่ยาวมาก สั้น ๆ และมักจะเป่าพร้อมกับการ “ขับลื้อ” โดยทำนองที่เป่าก็ง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน(แต่หาคนเป่าไม่ค่อยมี) ทำนองก็มีไม่กี่ทำนอง และการขับลื้อจะใช้ปี่เพียง ๑ เหล้ม เท่านั้นเอง |
กระทู้: ลำนำจากลำไม้ไผ่ มีวิวัฒนการไปตามสายลำน้ำของ(โขง)หรือเปล่าครับ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 27 ก.ย. 06, 09:32
| ถัดจากแดนสิบสองปันนาลงมา ก็มาถึงล้านนา ล้านนาก็มีเครื่องเป่าที่ทำมาจากไม้ไผ่ และก็เรียกว่า “ปี่” เช่นเดียวกับไทลื้อ เพียงแต่ไม่ได้บรรเลงโดด ๆ แต่บรรเลงร่วมกันหลายเหล้ม ประกอบการ “ซอ” และมีชื่อเรียกต่าง ๆ กัน คือ “ปี่แม่” เป็นปี่ที่ยาวที่สุด เสียงทุ้มต่ำ , “ปี่กลาง” ความยามขนาดกลาง เสียงค่อนข้างทุ้ม, “ปี่ก้อย” ขนาดลดหลั่นลงมาตามลำดับ เสียงพอดี ไม่ทุ้มมากไปหรือแหลมมากไป, “ปี่เล็ก” ขนาดก็เล็กลงตามลำดับ และเสียงแหลมเล็ก และสุดท้าย “ปี่ตัด” จัดได้ว่าเป็นขนาดเล็กที่สุดในวงปี่จุม มีเสียงเล็กแหลม แต่จะไปกวนกับปี่ก้อย จึงไม่ค่อยเป็นที่นิยม เมื่อมารวมกันเป็นหนึ่งวง หรือเป็น ๑ “ชุม” หรือออกเสียกว่า “จุม” โดยแบ่งตามจำนวนปี่ ว่าจะเป็น จุมอะไร ซึ่งมักจะมีดังนี้ “ปี่จุมสาม” หมายถึงการใช้ปี่สามขนาด เป่าประสานเสียงกัน ได้แก่ ปี่แม่ ปี่กลาง และปี่ก้อย ซึ่งเป็นชุมที่เห็นได้บ่อยที่สุด และบรรเลงร่วมกับซึงในการขับซอ “ปี่จุมสี่” หมายถึงการใช้ปี่สี่ขนาด เป่าประสานเสียงกัน ได้แก่ปี่แม่ ปี่กลาง ปี่ก้อย และปี่เล็ก “ปี่จุมห้า” หมายถึง การใช้ปี่ห้าขนาด เป่าประสานเสียงกัน โดยเพิ่มจากปี่จุมสี่มาอีกหนึ่งเล่ม[1] โดยเป่าประกอบการซอเป็นทำนองต่าง ๆ เช่น ตั้งเชียงใหม่, จะปุ, ละม้าย, เงี้ยว, เงี้ยวสิบชาติ, อื่อ, พม่า, ล่องน่าน(พระลอ), ลับแลง(เชียงใหม่มักเรียก น่านกลาย), บ่าเก่าบ่ากลาง, ปั่นฝ้าย ฯลฯ .  |
กระทู้: ลำนำจากลำไม้ไผ่ มีวิวัฒนการไปตามสายลำน้ำของ(โขง)หรือเปล่าครับ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 27 ก.ย. 06, 09:34
| ถัดจากล้านนา ก็ไปยังล้านช้าง จำนวนลำไม้ไผ่ที่ประกอบเข้ามาเป็นเครื่องดนตรีก็ทวีจำนวนมากขึ้น โดยแบ่งเป็น แคน ๖, แคน ๗, แคน ๘ และ แคน ๙... [2] ตัวเลขแต่ละตัวนั้นหมายถึงจำนวนคู่ หากนับเป็นจำนวนลำไผ่แล้วก็คงได้เป็น ๑๒, ๑๔, ๑๖ และ ๑๘ ตามลำดับ ถึงแม้จะบรรเลงเดี่ยว อย่างน้อยก็เท่ากับจำนวนปี่จุม ๒ จุม เลยทีเดียว และท่วงทำนอง หรือ ลายแคน ก็มีมากกว่าทำนองซอของล้านนา (ทั้ง ๆ ที่เมื่อครู่พยายามจะหาทำนองซอออกมาให้มากเท่าที่ปี่จะบรรเลงได้) ดังนี้ ลายสุดสายแนน, ลายอ่านหนังสือใหญ่, ลายอ่านหนังสือหน้อย, ลายเซ, ลายแมงภู่ตอมดอก, ลายโปงลางขึ้นภู, ลายแม่ฮ้างกล่อมลูก, ลายลมพัดไผ่, ลายลมพัดพร้าว, ลายล่องของ, ลายโป้ซ้าย, ลายเต้ย และ ลายเซิ้ง[3] ท้าวก็เป่า จ้อย จ้อย อ้อยอิ่ง กินนะรี บุญมี เลยเป่าแถลง ดังก้อง เสียงแคนดังม่วนแม่ง พอล่มหลูด ตายไปนั้น ท้าวก็เป่า จ้อย จ้อย คือเสียงเสพ เมืองสวรรค์ ปรากฏดัง ม่วนก้อง ในเมือง อ้อยอิ่น เป็นที่ใจ ม่วนดิ้น ดอมท้าว เป่าแคน สาว ฮามน้อย วางหลามาเบิ่ง เขาก็ปบ ฝั่งฟ้าว ตีนต้อง ถืกตอ บางผ่อง ป๋าหลาไว้ วางไป ทั้งแล่นก็มี บางผ่อง เสื้อผ้าหลุด ออกซ้ำ เลยเต้นแล่นไปก็มี ฝูงคนเฒ่า เหงานอน หายส่วง สาวแม่ฮ่าง คะนิงโอ้ อ่าวผัว ฝูงพ่อฮ่าง คิดฮ่ำ คะนิงเมีย เหลือทน ทุกข์อยู่ ผู้เดียว นอนแล้ง เป็นที่ อัศจรรย์แท้ เสียงแคน ท้าวก่ำ ไผได้ฟัง ม่วนแม่ง ใจสล่าง หว่างเว ฝูง (คน) กินเข่า คาคอ ค้างอยู่ ฝูง (คน) อาบน้ำป๋าผ่า แล่นมา.... (นั่นละนา) [4] จากล่องลายสายน้ำของจากเหนือลงมานั้น จะเห็นถึงความซับซ้อนของเครื่องดนตรีที่มีมากขึ้นตามระยะทางที่ล่องลงไป ทำให้คิดว่า หรือว่าวิวัฒนาการของเครื่องดนตรีที่มาจากลำไผ่นี้ จะมีลำน้ำของ เป็นสายธารแห่งวิวัฒนการหรือเปล่า?????... [1] http://www.ketalanna.com/images/lannacorner/music/music4.htm [2] http://www.isangate.com/entertain/kan_02.html [3] http://www.isangate.com/entertain/kan_05.html [4] http://www.isangate.com/entertain/kan_03.html .  |
กระทู้: ลำนำจากลำไม้ไผ่ มีวิวัฒนการไปตามสายลำน้ำของ(โขง)หรือเปล่าครับ
เริ่มกระทู้โดย: thawankesmala ที่ 29 ก.ย. 06, 12:52
คุณ ศศิศ ครับมีคำผญา เพลงกล่อมเด็ก หรืออะไรที่เป็นของเก่า ๆ เอามาแจมตรงนี้ได้ไหมครับ