ในแม่น้ำเจ้าพระยา หน้าวัดอรุณราชวราราม หรือวัดแจ้ง เคยมีเกาะเล็ก ๆ ตั้งอยู่ บนเกาะมีเก๋งน้อย ๆ หลังหนึ่ง กับมีต้นอินทผลัมอีกสองสามต้น (คำนี้ออกเสียงกันว่า อิน-ทะ-ผา-ลำ นักสันนิษฐานชาวไทยบางท่านเชื่อว่า เป็นการออกเสียงคำว่า Indian Plum ตามลิ้นคนไทย)
รูปภาพนี้ เอนก นาวิกมูล ผู้สันทัดกรณีในเรื่องภาพถ่ายเก่า สันนิษฐานว่าคงถ่ายไว้แต่เมื่อราวปลายรัชกาลที่ ๔ หรือต้นรัชกาลที่ ๕ ส่วนอาจารย์พิพัฒน์ พงศ์รพีพร นักค้นคว้าเรื่องภาพถ่ายเก่าอีกท่านหนึ่ง ถึงแก่ฟันธงลงไปว่า ถ่ายโดยขุนสุนทรสาทิศลักษณ์ หรือฟรันซิส จิตร ช่างภาพชาวสยาม เมื่อปี พ.ศ.๒๔๐๗ และมีชื่อเรียกมาแต่ครั้งนั้นว่า “ภาพเงาต้นไม้”
รูปถ่ายรูปนี้ เป็นหลักฐานหนึ่งในไม่กี่ชิ้น ที่ยืนยันความมีตัวตนของเกาะน้อยแห่งนี้เอาไว้ให้เราได้เห็น นอกจากนั้น ก็ยังมีบันทึกอยู่ใน นิราศยี่สาร ที่ ก.ศ.ร. กุหลาบ พรรณนาไว้เมื่อครั้งล่องเรือผ่านหน้าวัดอรุณฯ ในช่วงต้นรัชกาลที่ ๕ เพื่อเดินทางไปไหว้พระที่วัดเขายี่สาร อัมพวา สมุทรสงคราม
เอนก นาวิกมูล สันนิษฐานจากค้นคว้าไว้ว่า เกาะแห่งนี้ถูกขุดลอกทิ้งไปโดยทางกองทัพเรือ เนื่องจากกีดขวางการกลับลำของเรือรบ เพราะสมัยนั้น กองทัพเรือตั้งอยู่ที่พระราชวังเดิมข้าง ๆ วัดอรุณฯ นั่นเอง แต่จะเป็นเมื่อใดแน่ ยังค้นไม่พบ
เอกสารอ้างอิง
พิพัฒน์ พงศ์รพีพร. (บรรณาธิการ) สมุดภาพรัชกาลที่ ๔ กรุงเทพฯ: พิพิธภัณฑ์ภาพมุมกว้างกรุงเทพมหานคร, ๒๕๔๗.
เอนก นาวิกมูล. เที่ยววัด กรุงเทพฯ: โนรา, ๒๕๔๓.
เอนก นาวิกมูล. ภาพเก่าเล่าตำนาน ศิลปวัฒนธรรม ปีที่ ๑๘ ฉบับที่ ๔ (กุมภาพันธ์ ๒๕๔๐): ๑๓๒.
http://www.muangboranjournal.com/modules.php?name=News&file=article&sid=348ข้อนี้คุณเทาชมพูและคุณไซอามีสได้คะแนนเต็ม